Torrente

Die middag toen we allebei lafaards waren en de liefde ophield te bestaan.

Heftig lied, deze tango genaamd Torrente oftwel “Stortvloed”. Het lied beschrijft de duizeling van de beëindiging van een liefde: de verwijten, de momenten van egoïsme, bitterheid en wrok. Er is angst en pijn, er is een afscheid, een hart dat huilt. Het lied gedenkt die ene middag waarop beide geliefden “zich lafaards toonden en de liefde ophield te bestaan”. Wat rest is verdriet, om het verlies van de veiligheid die de liefde bood.

Volledige vertaling
Nummer 

Fruta amarga

Jouw uitgestrekte afwezigheid smaakt naar bitter fruit, naar straf en eenzaamheid.

Deze tango draagt de naam Fruta amarga, ofwel “Bitter fruit”. De bittere smaak is het gevolg van een ontspoorde liefde. De tekstdichter heeft blijkbaar iets verkeerds gedaan: “In een vreselijk moment maakte ik je aan het huilen, het was in een vlaag van waanzin, zonder tederheid, zonder vergeving”. Daardoor is de relatie blijkbaar verbroken en de geliefde gevlucht. Met haar, de geliefde, was niets mis, zij was het zonlicht in zijn bestaan, een trouwe haven, geurend naar rozen en jasmijn, een zachte lentebries. De tekstdichter blijft eenzaam achter, zijn herinnering is “een verre reflectie van jouw verdriet en mijn kwaad”.

Volledige vertaling
Nummer 

Cebando mate

Mate brouwend met liefde, er is vuur in mijn hart, en ik streel je primula’s die in de kamer staan.

Is dit een liefdeslied of toch een liefdesverdríetlied, dit Cebando mate? In het Nederlands luidt de titel: “Mate brouwen”, waarbij “mate” slaat op de bittere, caffeïne-houdende thee uit Zuid-Amerika. Het lied is een foxtrot. In het eerste refrein is er sprake van een zonloze ochtend, een kreunende, piepende stem, een onopgemaakt bed. Bij grondige lezing lijkt het gekreun afkomstig te zijn van een geliefde die nog ligt te slapen. De hoofdpersoon is vol liefde, “brouwt mate met vuur in het hart, de bloemen strelend die in de kamer staan”. Ondertussen wordt de omringende stad wakker, de hoofdpersoon moet aan het werk, maar “de mate wordt gebrouwen met liefde, er is vuur in het hart en de primula’s van de geliefde worden gestreeld”. Conclusie: een gewoon liefdeslied!

De foxtrot Cebando mate was in 1969 de eerste hit van de toen 17-jarige Argentijnse singer-songwriter Liliana Ester Maturano (Buenos Aires, 1952), beter bekend onder haar artiestennaam “Tormenta”. Het nummer werd als single uitgebracht op het RCA-label. De muzikale begeleiding was van het orkest van Horacio Malvicino. Tormenta begon als pop-zangeres, later werd haar stijl melodieuzer. Andere hits van haar zijn onder andere “Adiós, chico de mi barrio”, “Brindo por ti y por mi”, “Por favor me siento sola” en “Desde el abismo”. Het “Todos los ritmos”-orkest van Enrique Rodriguez bracht in 1970 een eigen versie van het nummer uit, met zanger Osvaldo Cruz Montenegro.

Volledige vertaling
Nummer 

Siga el corso

De ganse nacht van het carnaval zigzagt zij als een schilderachtige broche van de tribunes naar de praalwagens.

De tango Sigo el corso gaat over het Zuid-Amerikaanse carnaval. De titel betekent zoiets als “Ga door met de show”. De tekst bespreekt een van de oogstrelende danseressen van de jaarlijkse carnavalsoptocht, een Colombina (een figuur uit de Italiaanse Commedia dell’Arte) die als een schilderachtige broche heen en weer danst tussen de praalwagens en het publiek op de tribunes. De tekstdichter raakt helemaal van haar van het padje. Hij hoort haar uitdagend roepen: “Wie ben ik en waar ga ik heen? Tot ziens… Tot ziens… Ik ben de mysterieuze jonge vrouw van je dromen!” Hij wil de danseres leren kennen, hij wil dat zij voor hem haar masker afdoet. Maar dat gebeurt natuurlijk niet, want zoals de titel stelt: the show must go on.

Volledige vertaling
Nummer 

Yuyo verde

Een straatlantaarn… een poort… —net als in een tango— en samen hand in hand verloren onder een zomerse hemel die niet meer is…

Yuyo een woord uit het Quechua, een Zuid-Amerikaanse inheemse taal, onder andere ooit gesproken door de Inca’s. De term wordt gebruikt om wilde planten of onkruid aan te duiden. Yuyo verde betekent dus “Groen onkruid”. De tekst van deze tango is een impressionistische schets van een verloren liefde. Het groene onkruid uit de titel komt in de tekst terug als het onkruid op de plek “waar de steeg ophield”. De tekst schetst een een poort, een straatlantaarn, een zomerse hemel die geweest is, voorbij. Twee jonge mensen lopen verloren hand in hand onder die zomerse hemel. Er zijn afscheidstranen. Er is verdriet en een geliefde die zich bevindt in “het land van waaruit geen terugkeer mogelijk is, zelfs niet met het groene kruid van de vergeving”. Kortom: weemoedig en nostalgisch liefdesverdriet, gevoelig verwoord.

De muziek van de tango Yuyo verde is van Domingo Federico, de tekst van Homero Expósito. De laatste was een van de grote dichters van de tango. Zijn broer Virgilio, die veel succesnummers met hem componeerde, herinnerde zich waaruit de muzikale ader ontsproot: “We studeerden samen, Homero voor het Colegio Nacional, ik voor mijn huiswerk op de lagere school. Dan praatten we over muziek, we kenden alle liedjes, muziek zat ons in het bloed. Het kwam natuurlijk ook door onze familie. Mijn ooms en tantes waren tangoviolisten en er kwam dus altijd wel een muzikant op bezoek bij mijn Italiaanse oma. Het waren allemaal tanos (Lunfardo voor Italianen), dus daar kwam het vandaan. De rest kwam van onze vader die, zoals alle anarchisten, een heer was die alles volgde wat er in de cultuur gebeurde.” Alle teksten van zijn dichtende broer lijken gekleurd door een diepe emotie, door steken van pijn: “Homero was een knap dichter, hoewel er in zijn teksten altijd iets fataals zit, iets wat hem nooit gegeven is. In het gokspel van het leven is er één gebeurtenis die nooit genoemd wordt, die hem nooit gegeven is. Toen hij erg jong was, was er een vriendin die hem niet wilde. Hij was toen erg verliefd en het is mogelijk dat zijn werk gedurende zoveel jaren over dat ene probleem ging.” Bron: http://tangosalbardo.blogspot.com/2017/05/yuyo-verde.html

Volledige vertaling
Nummer 

Desde al alma

Ziel, als je zo gekwetst bent, waarom weiger je dan te vergeten?

Dit lied is een Bostonwals, een langzame versie van de Argentijnse wals, ontstaan in Boston, USA. De titel Desde el alma betekent zoveel als “Vanuit de ziel”. In de tekst wordt een ziel op een positief-moralistische manier toegesproken, of spreekt zichzelf toe: “Als je zo gekwetst bent, ziel, waarom weiger je dan te vergeten? Waarom hang je zo aan de rouw, aan de liefde die verloren is gegaan, aan de herinnering van dat wat over is?” De tekst doet een suggestie voor verandering: “Stel je open voor een nieuwe liefde. Kijk, de zon schijnt, durf weer te dromen!” De moraal: “Je bent zo goed geweest voor de liefde, wees dan niet onnodig ongelukkig door te boeten voor iets dat je niet verdiende.”

De muziek van deze wals werd gecomponeerd Rosita Melo, de eerste vrouwelijke componist van Zuid-Amerikaanse muziek. Dat was in 1911, zij was toen amper 14 jaar oud. In 1920 werd het nummer — instrumentaal, dus zonder tekst — opgenomen door het orkest van Roberto Firpo. Spontaan ontstonden er tekstversies, maar de eerste, officiele tekstversie werd in 1920 geschreven door haar vriend en latere man, de dichter Victor Piuma Vélez. In 1947 ontstond de tweede, definitieve versie van de tekst, die met welwillende medewerking van Victor Piuma Vélez geschreven werd door Homero Manzi, naar aanleiding van de film “Pobre mi madre querida” (1948) waarover Manzi de directie voerde. In de film wordt het lied gezongen door Hugo del Carril. In 1947 werd deze versie opgenomen door Nelly Omar met het orkest van Francisco Canaro.

Rosita Melo was de artiestennaam van Rosa Clotilde Mele (1897-1981). Haar ouders waren Italiaans. Vanaf 1900 woonde de familie in Buenos Aires. Zij bespeelde van jongaf de piano en componeerde tango’s zoals “Tatita” en “Oración”, pasodobles, marsen, polka’s, estilos, maar geen daarvan had de weerslag en het overweldigende succes van “Desde el alma”. In 1922 trouwde zij met de dichter Víctor Piuma Vélez. Rosita studeerde af als pianolerares aan het Thibau-Piazzini conservatorium en werd later concertpianist en conservatoriumdocent. Ze gaf concerten met klassieke en populaire muziek en ontving talrijke medailles en prijzen. Bron: https://www.todotango.com/historias/cronica/183/Desde-el-alma-Desde-el-alma-un-vals-criollo-y-romantico/

Volledige vertaling
Nummer 

Cada dia te extraño más

Deze nacht gaf ik mijn strijd op, de stem van mijn hart heeft mijn stilte verbroken.

Zwaarmoedig liefdesverdriet, dat is het onderwerp van deze tango getiteld Cada dia te extraño más. De tekstdichter probeert de herinnering aan een voorbije liefde te wissen, maar het lukt niet: iedere dag komt de geliefde in elke gedachte terug. Het lukt niet deze gevoelens het zwijgen op te leggen, om onverschilligheid te tonen en de herinnering weg te poetsen”. Elke dag wordt de liefde groter, doemt de naam van de geliefde op. Elke dag wordt het beeld van de geliefde groter en groter, maar tegelijkertijd ook verder weg. De toestand is hopeloos, de geliefde ver weg en onbereikbaar, maar ondanks alles is dit lied is één grote hartekreet, het gevoel is er en laat zich niet onderdrukken.

De tango Cada dia te extraño más werd in 1943 geschreven door Armando Pontier (muziek) en Carlos Bahr (tekst). Het nummer werd in 1943 opgenomen door het orkest van Miguel Caló met Raúl Iriarte als zanger. Carlos Bahr (1902-1984) schreef meer dan 600 nummers. Hij was niet goed in het registreren van zijn muziek bij de SADIAC, de Argentijnse Buma/Stemra en ontbeerde zodoende inkomsten uit de muziek. Om zijn gezin te onderhouden, moest hij andere banen erbij nemen. Hij was autodidact, zijn onderwerpkeuze was breed, maar zijn favoriete onderwerpen waren de liefde en de tango zelf. Bron: https://www.todotango.com/english/artists/biography/52/Carlos-Bahr/

Volledige vertaling

Mañana iré temprano

Morgen ga ik vroeg op pad, zodra de dageraad aanbreekt, om jou, geliefde, de eeuwiglevende bloem van mijn verdriet te brengen.

Droevig lied, dit Mañana iré temprano, ofwel “Morgen zal ik vroeg op pad gaan”. Het thema is, zoals zo vaak, liefdesverdriet, maar in dit geval is de reden het verscheiden van de geliefde. Het is herfst en de geliefde is al een maand dood. De tekstdichter lijdt intens onder dit verdriet, hij komt zijn bed niet uit. Het is haar verjaardag, maar hij kan niet aan haar zijde zijn. “Morgen ga ik vroeg”, zegt de dichter, “om je de bloemen te brengen waar je zo van hield”. En hij brengt haar “de eeuwigbloeiende bloem van zijn verdriet”. In het laatste couplet is het zes maanden later. Het is het lente, de bomen bloesemen, zwaluwen dartelen in de lucht. Maar de tekstdichter beleeft nog steeds een herfst, die van haar dood en van zijn eenzaamheid.

De tango Manana iré temprano werd in 1943 geschreven door Enrique Francini (muziek) en Carlos Bahr (tekst). Datzelfde jaar, 10 augustus 1943 werd het nummer uitgevoerd door het orkest van Miguel Caló met Raúl Iriarte voor het eerst als zanger. Het arrangement was van Osmar Maderna, de orkestpianist, Francini bespeelt de eerste viool. Carlos Bahr (1902-1984) schreef meer dan 600 nummers. Tot zijn bekendste tangos behoren Cada dia te extraño mas, Corazón No Le Hagas Caso, Humillación, Vamos Corazón, Si No Me Engaña El Corazón, Equipaje, No Te Apures Cara Blanca en Sosiego En La Noche.

Volledige vertaling

Pena mulata

Arme brunette, uit je aderen ontsprong een serene karmozijnrode bloem.

Deze candombe is het verhaal van een doodslag. De titel Pena mulata betekent “Pijn van een mulattin”. De tekst zegt het niet met zoveel woorden, maar de kleurlinge om wie het draait, draagt onder haar geborduurde japon een dodelijke wond op haar borst: “Arme brunette, uit je aderen ontsprong een serene karmozijnrode bloem.” Hoe dit wond tot stand gekomen is, zegt het verhaal niet, maar de context is een broeierige dans, een milonga met zwetende, donkere mannen, alcohol, jaloezie en wraakzucht. Met haar moeder en vader is het al even slecht afgelopen: haar moeder stierf door de dolk van een ruziezoeker, haar vader stierf in een poging haar dood te wreken.

Volledige vertaling
Nummer 

Que nunca me falte

In de wereld, moeder, is alles roze gekleurd, precies zoals wanneer ik je naam zong, want hoe blij wil ik je toezingen!

Met de tango Que nunca me falta is wat eigenaardigs aan de hand. De titel betekent “Dat ik nooit hoef te missen”. Die regel komt meerdere keren voor, gevolgd door wat er te missen zou vallen: je tedere streling, het licht van je ogen, je troostende stem. De “jij” is dit geval de moeder, die wordt toegezongen door haar kind. De lofprijzingen zijn op het sentimentele af, de moeder is een soort heilige, het kind heeft daarentegen verdriet, heeft last van bloederige pijnen. Een eigenaardig thema voor een Argentijnse tango, maar dat is niet het enige. In de laatste paar regels van de tekst, in een gedeelte dat meestal niet gezongen wordt, neemt de tekst opeens een andere wending. In plaats van sentimenteel de moeder de hemel in te prijzen, wordt de tekstdichter giftig en haatdragend: er zijn blijkbaar nog anderen in het spel die in het verleden de moeder kwaad berokkend hebben. Er is sprake van een “ondankbare” en de tekstdichter wil zijn moeder wreken. En zo eindigt het lied, in wrok. Hele vreemde tekstwending: van zwijmelende loftuitingen naar genadeloze afrekening.

Voor dit raadsel blijkt bij nader inzien een logische verklaring te zijn, genaamd: censuur. De twee bekendste uitvoeringen van Que nunca me falte, die van de orkesten van Pedro Láurenz en van Ricardo Tanturi zijn beide uit najaar 1943 en volgen de tekst zoals vermeld op Todotango.com. Maar in juni 1943 was een militair regime aan de macht gekomen dat actief tangoteksten aan censuur onderwierp, een censuur die duurde tot aan 1949. Op internet figureren andere versies van deze tekst, zoals bijvoorbeeld de versie gezongen door Carlos Alonso (1937) of door Alberto Morán met het orkest van Osvaldo Pugliese (1951). Díe andere tekstversie is een stuk pittiger, minder kwezelig en vormt een coherenter geheel. Het kan haast niet anders, of dat is de originele, ongecensureerde tekst.

Volledige vertaling en ongecensureeerde versie

Oigo tu voz

Ik beef, bang te weten of je aan mijn deur staat, of het jóuw stem is. Laat me geloven dat je de ongedaan gemaakte liefde komt redden.

Oigo tu voz, dat is de titel van deze prachtige tango. In het Nederlands: “Ik hoor je stem”. In deze prachtig gedragen tekst wordt de stem van de voormalig geliefde opgeroepen. De tekstdichter verkeert in een depressie, hij zoekt naar licht in de duisternis en hoort weer de stem van zijn ex-geliefde. In de wind hoort hij haar zijn naam zeggen. “Droom of werkelijkheid”, zo vraagt de tekstdichter zich af, “niets anders dan een delerium”. In het derde, meestal niet gezongen couplet hoopt hij dat zij voor zijn deur staat, maar hij durft niet open te doen. Zijn droom is dood en hij voelt zich ten diepste verloren. Maar ergens blijft in zijn hart de hoop, de hoop dat zijn geliefde hem komt redden, dat zij de liefde wakker komt kussen.

Dit lied wordt gedragen door de prachtige muziek van Mario Canaro, een van de vier muzikale broers Canaro waarvan Francisco de beroemdste was. De klassieke uitvoering van dit nummer is van het orkest van Ricardo Tanturi met de stem van Enrique Campos, de andere is die van Lucio Demare met Raúl Berón. Tanturi’s orkest behoort tot de ritmische school: niet al te ingewikkelde muziek met een stevig ritme. Zanger Alberto Castillo versterkte dat ritmische element. In 1943 verliet Castillo Tanturi’s orkest en werd Enrique Campos zijn opvolger. Campos had een heel ander geluid: rustig en beheerst, maar tegelijkertijd heel lyrisch. Dat maakte Tanturi/Campos tot een geweldige combinatie: ritmisch en lyrisch ineen. In totaal hebben ze in de periode 1943-1946 eenenvijftig tango’s opgenomen

Volledige vertaling
Nummer 

Gota de lluvia

En een stoet van gelach en liedjes zal voorbijtrekken langs het witte pad dat mij jouw liefde zal brengen.

Regendruppel, dat is de titel van deze tangowals: Gota de lluvia. De tekst is heel dromerig, zeer wel passend bij een wals. De regendruppel zit op een bloem en is metafoor voor een gedroomde liefde. Het eerste couplet begint met de evocatie van de komst van de geliefde. De wind zegt haar naam, de hemel is klaarhelder, de wind koel, de zon warm, de vogels imiteren haar stem. Maar het refein vertelt iets anders, namelijk dat deze liefde misschien alleen een wensdroom is, gebaseerd op de eenzaamheid van de tekstdichter en geboren uit zijn verlangen naar licht. Het laatste couplet vertelt waar de tekstdichter zijn gedroomde liefde allemaal in herkent; in de middagschaduw, in het lied van een vogel, in een regendruppel op een bloem, in de vogelvleugel die trilt in de storm. Allemaal tekens van de geliefde die nooit zal komen. Het lied eindigt met de conclusie dat alle mooie dingen in de wereld om haar zullen huilen.

De tekst van deze tango is zeer poëtisch. Zó poëtisch, dat die bijna alleen maar geschreven had kunnen worden door Homero Manzi. En dat is ook het geval. De teksten van de dichter Homero Manzi (1907-1951) blinken uit door poëtisch taalgebruik. Het thema van deze wals is niet eens zo uitzonderlijk: een gedroomde, onwerkelijke liefde, maar de beelden zijn bijzonder evocatief: de stemmen van de wind die haar naam noemen, de vogels in het bos die haar stem imiteren, de lijster die moet huilen, de jasmijn die sterft. Zie ook andere prachtige tango’s van zijn hand, zoals bijvoorbeeld Despues, Fuimos, Malena, Mañana zarpa un barco, Paisaje (ook een wals), Recién en Tal vez sera mi alcohol. Zijn beroemde tango’s Barrio de tango en Sur zijn, hoewel ook zeer poëtisch, anders van aard omdat ze persoonlijke jeugdherinneringen oproepen. Daarnaast schreef Manzi, veelal met Sebastián Piana, ook tal van milonga’s.

Volledige vertaling
Nummer 

Lo que vos te merecés

Wat heb je? Huil je? Wees niet zo. Het was niet alleen jouw schuld dat ik alles, alles kwijt ben.

Prachtige tango, deze Lo que vos te merecés, oftewel “Dat wat je verdient”. De tekst heeft een verhalende vorm. Het verhaal begint met een geliefde die onverwacht terugkeert naar haar ex. Haar plotselinge verschijning verrast hem totaal, hij vergeet haar bijna een hand te geven. Hij, de ex, heeft niet veel te makken. Hij bewoont een kale kamer. Hij zit blijkbaar aan de grond, ten gronde gericht na de dwaze verliefdheid die deze dame betrof. Zij, de dame, heeft het klaarblijkelijk beter gedaan, zij hoeft geen honger en dorst te hebben, haar leven móet wel een feest zijn. Maar wat blijkt: ze keert terug vol spijt. Ze is bedrogen. Haar grootheidswaanzin is over, nu krijgt ze haar verdiende loon. Hiermee eindigt het verhaal. Een open einde dus, want de afloop krijgen we niet te horen.

Volledige vertaling

Qué me van a hablar de amor

Ik heb geen adviezen nodig, want zelfs al moet ik in liefdeszaken nog leren, niemand weet er meer dan ik.

Que me van hablar de amor zo luidt de titel van deze tango, oftewel: “Over de liefde hoeft niemand mij iets te vertellen”. De titel is prachtig dubbelzinnig, net zoals de tekst van dit lied. De toon is opschepperig, maar daaronder schuilt één grote teleurstelling, één grote deceptie. De tekstdichter is inderdaad expert op het gebied van de liefde, maar dat is vooral omdat hij op dat terrein een grote brokkenpiloot geweest is. Blijkens de tekst heeft hij een grote liefde gehad die gefnuikt is. Daarna heeft hij zich in nog duizend en één liefdes gestort, maar heeft hij steeds alles zelf weer kapotgemaakt. “Kom bij mij aan niet met adviezen in liefdeszaken”, zegt hij, “want zelfs als ik nog moet leren, weet er niemand meer dan ik”.

Volledige vertaling

Milonga brava

Ik ben de muzikale expressie van de zich ontrafelende vooruitgang.

Deze milonga bezingt zichzelf, prijst zichzelf de hemel in. De titel, Milonga brava, betekent zoiets als “Stoere milonga”. De tekst introduceert deze milonga als gedurfd en vooruitstrevend, als teken van de vooruitgang. De rest van de overigens zeer korte tekst handelt over een romance die zich afspeelt in een armoedige huurkazerne: een meisje met frisse, aantrekkelijke lippen geeft haar hart aan een jongen die een zolderkamer bewoont.

Volledige vertaling
Nummer 

Claudinette

De straat bracht de onverwachte ontmoeting, de straat was later degene die je meenam…

Een onverwachte ontmoeting in de straten van Parijs: een kleine, vrolijk-brutale Parisienne met grote, zwarte ogen en blauwe blouse. Claudinette was haar naam en zo heet ook deze tango. De ontmoeting bracht een kortstondige verbintenis met zich mee die zich grotendeels buiten afspeelde, afspraakjes in de schaduw van maanlicht en lantaarns, op de straat. Tot spijt van de tekstdichter verdween Claudinette helaas al snel, tijdens een middernachtelijk café-concert in Parijs. Ze loste op in een nevel van fijne grijze regen. De tekstdichter blijft achter met een eeuwig verdriet, dat van nooit meer gelukkig te kunnen zijn.

Volledige vertaling
Nummer