In de straten van San Telmo komt de straat in beweging.
Dit lied is een candome, een swingende muzieksoort met veel Afrikaanse trommels. Candombe lijkt op de milonga, maar het ritme is nét even anders. De titel, Azabache, betekent “Git”, naar het gitzwarte mineraal “gagaat”. Het gitzwart slaat op de ogen van een beminnelijke, donkergekleurde danseres die danst op het opzwepende ritme van de trommels. De tekst verwijst naar de Afrikaanse oorsprong van de candombe, naar de armoe van de tot slaaf gemaakte immigranten, naar de straten van de wijk San Telmo in Buenos Aires waar ooit de carnavalsoptochten doorheen trokken, maar die nu verdwenen lijken te zijn.
Ook al suggereert dit lied anders, de carnavalsoptochten bestaan nog steeds. Bijvoorbeeld op of rond 3 december, de nationale feestdag van Uruguay, vindt in Buenos Aires een Llamada de Candombe de San Telmo plaats, een oproep om dansend op het ritme van de candombe door de straten te trekken. Een vijftiental muziekgroepen bestaande uit trommelaars en dansers trekt dan door de straten van San Telmo, Buenos Aires, elk op een eigen ritme en elk vergezeld door vlaggen, rituele symbolen en een soort opa en oma-figuur: de zogenaamde Gramillero en Mama Vieja. Lees meer op deze pagina: https://skjtravel.net/index.php/15-features/403-can-you-candombe-parading-the-streets-of-san-telmo-buenos-aires
Azabache
¡Candombe! ¡Candombe negro!
¡Nostalgia de Buenos Aires
por las calles de San Telmo
viene moviendo la calle!
¡Retumba con sangre y tumba
tarumba de tumba y sangre!…
Grito esclavo del recuerdo
de la vieja Buenos Aires…
¡Oh… oh… oh!…
¡Oh… oh… oh!…
¡Ay, morenita, tus ojos
son como luz de azabache!…
Tu cara parece un sueño
¡un sueño de chocolate!…
¡Ay, tus cadelas que tiemblan
que tiemblan como los parches!…
¡Ay, morenita, quisiera…
quisiera poder besarte!…
¡Oh… oh… oh!…
¡Oh… oh… oh!…
¡Candombe! ¡Candombe negro!
¡Dolor que calienta el aire!
¡Por las calles del olvido
se entretuvieron tus ayes!…
¡Retumba con sangre y tumba
tarumba de tumba y sangre!…
Y se pierde en los recuerdos
de la vieja Buenos Aires…
¡Oh… oh… oh!…
¡Oh… oh… oh!…
¡Candombe! ¡Candombe negro!
Nostalgia de gente pobre…
Por las calles de San Telmo
ya se ha perdido el candombe…
¡Oh… oh… oh!…
¡Oh… oh… oh!…
Azabache (Gitzwart)
Candombe! Zwarte candombe!
Heimwee naar Buenos Aires
in de straten van San Telmo
komt de straat in beweging!
Geroffel met bloed en drums
verdoofd door drums en bloed!…
Slavenschreeuw van de herinnering
aan het oude Buenos Aires…
Oh oh oh!…
Oh oh oh!…
Oh, lieve kleine bruine, je ogen
ze stralen zwart als git!…
Je gezicht lijkt een droom,
een droom van chocolade!…
Oh, je heupen trillen,
trillen als de trommels!…
Oh, lieve kleine bruine, ik zou willen…
ik zou je willen kunnen kussen!…
Oh oh oh!…
Oh oh oh!…
Candombe! Zwarte candombe!
De lucht zindert van verdriet!
Langs de straten van de vergetelheid
werd je even van je pijn verlost…
Tromgeroffel met bloed en drums
verdoofd door drums en bloed!…
En raakt verdwaald in de herinneringen
aan het oude Buenos Aires…
Oh oh oh!…
Oh oh oh!…
Candombe! Zwarte candombe!
Heimwee van de arme mensen…
In de straten van San Telmo
is de candombe reeds verloren gegaan…
Oh oh oh!…
Oh oh oh!…
Toelichting
De twee regels Retumba con sangre y tumba, tarumba de tumba y sangre klinken natuurlijk prachtig door het vele binnenrijm en de mooie omkering retumba/tarumba. Maar wat in deze context “tumba” betekent, daarvan heb ik geen idee. Tumba is in het Spaans gewoon “tombe”, “graftombe”. In het Lunfardo, het Spaanse slang, staat het voor een armoedig soort stoofvlees, gekookt in water. Beide opties slaan in deze context nergens op. De website van Tangodecoder bracht hulp: “de tumba was een van de karakteristieke trommels die in de candombe werden gebruikt. Het geluid ervan wordt zowel fysiek gevoeld als gehoord. Tegenwoordig verwijst de naam naar de laagste toonhoogte van de conga-familie.”
Bronnen
https://lyricstranslate.com/es/ra%C3%BAl-ber%C3%B3n-azabache-lyrics.html
https://skjtravel.net/index.php/15-features/403-can-you-candombe-parading-the-streets-of-san-telmo-buenos-aires
https://turismo.buenosaires.gob.ar/en/article/discover-rhythm-city%E2%80%99s-roots
https://tangodecoder.wordpress.com/page/2/
Joep à Campo, Tango, lied van Buenos Aires, Artscap | Artevista, 2013
