De primus liet me er niet in de steek met het water dat hij opwarmde, en warm water hebbend was de mate er de baas.
Nostalgisch lied vol van herinneringen, dit El bulín de la calle Ayacucho. Een bulín is een optrekje ter grootte van een kamer dat eermaals in Buenos Aires door jongemannen gebruikt werd als hangplek, als verzamelplek voor vrienden, waar gegeten werd en geslapen, gegokt en gedobbeld, waar mate (een bittere thee) werd gedronken en waar muziek werd gemaakt. De tekstdichter denkt er met nostalgie aan terug. Maar wat was, is niet meer: er was een vriendinnetje dat verdween. De dichter blijft bitter en teleurgesteld achter en komt zijn bed niet meer uit. En de bulin die hij huurde aan de Azacucho-straat, die blijft leeg en verwaarloosd achter.
Het huis (casa, bulín, casita, conventillo, cotorro, cuarto, et cetera) is het onderwerp van verschillende tango’s, soms als decor en andere direct als onderwerp. Een casa verwijst over het algemeen naar de kindertijd, het gezin, het huis, terwijl bulín of cotorro verwijzen naar onafhankelijkheid, seksualiteit, eenzaamheid of volwassenheid. Over de bulín van deze tango, die aan calle Ayacucho 1443, schreef José Servidio: “Het was een kleine kamer waaraan zelfs de muizen niet ontbraken. Elke vrijdag kwamen Juan Fulginiti, de zanger Martino, de zanger Paganini, Nunziatta, ook een zanger, Sola “de Magere”, zanger, gitarist en bevoorrechtte zuipschuit, en ik. Ciacia kookte altijd een stoofpot. In de bulín stond een koekenpan en een kookpot . Met dronk mate, men kletste. Zoals ik al zei, liep daar af en toe ook een muis rond. De bijeenkomsten in de bulín op Ayacucho-straat duurden min of meer tot eind 1921. Toen El Cele (auteur van El bulín de la calle Ayacucho) trouwde, eindigden deze bijeenkomsten.” De onderhevige bulín aan de Ayacucho-straat 1443 in Buenos Aires werd eind jaren twintig gesloopt.
In 1943 werd El bulín de la calle Ayacucho slachtoffer van de censuur die het nieuwe militaire bewind ingevoerde. Vanaf dat moment was verboden: Lunfardo (het slang van Buenos Aires), alcohol en dronkenschap en “elke willekeurige verwijzing die als negatief of immoreel kon worden opgevat voor de taal of het land”. Vanwege het vele Lunfardo dat in de tekst voorkwam, moest El Negro Cele (de tekstdichter Celedonio Flores) de tekst herzien. Het resultaat was een maar al te brave versie met de nieuwe titel Mi cuartito. In 1949, na een audiëntie bij president Peron, werd de censuur opgeheven, of beter gezegd verlicht, want in zekere zin bleef de censuur gewoon bestaan. In de praktijk deed men veel aan zelfcensuur. In 1952 kwam de SADAIC (de Buma/Stemra van Argentinië) met de overheid een lijst overeen van liedjes die niet uitgezonden mochten worden. Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/El_bul%C3%ADn_de_la_calle_Ayacucho
El bulín de la calle Ayacucho
El bulin de la calle Ayacucho
Que en mis tiempos de rana alquilaba,
El bulin que la barra buscaba
Para caer por la noche a timbear;
El bulin donde tantos muchachos
En su racha de vida fulera
Encontraron marroco y catrera,
Rechiflado parece llorar.
El “primus” no me fallaba
Con su carga de agua ardiente
Y habiendo agua caliente
El mate era alli señor;
No faltaba la guitarra
Bien encordada y lustrosa
Ni el bacan de voz gangosa
Con berretin de cantor.
Cotorrito mistongo tirado
En el fondo de aquel conventillo,
Sin alfombras, sin lujo y sin brillo,
Cuantos dias felices pasé
Al calor del querer de una piba
Que fue mia, mimosa y sincera,
Y una noche de invierno y fulera
En un vuelo, hacia el cielo se fue.
Cada cosa era un recuerdo
Que la vida me amargaba,
Por eso me la pasaba
Cabrero, rante y triston;
Los muchachos se cortaron
Al verme tan afligido,
Y yo me quede en el nido
Empollando mi aflicción.
El bulin de la calle Ayacucho
Ha quedado mistongo y fulero,
Ya no se oye al cantor milonguero
Engrupido su musa entonar;
Y en el “primus” no bulle la pava
Que a la barra contenta reunia,
Y el bacan de la rante alegria
Esta seco de tanto llorar.
De hangplek aan de Ayacucho-straat
Het kamertje aan de Ayacucho-straat
dat ik in mijn jonge jaren huurde,
de hangplek waar de gang ’s nachts
binnenviel om te kaarten en te dobbelen;
de plek waar zoveel jongemannen
op hun moeilijke levenspad
bed en brood vonden,
lijkt, verlaten, nu te huilen.
De primus liet me er niet in de steek
met het water dat hij opwarmde
en warm water hebbend
was de mate er meneer;
De gitaar ontbrak niet,
glanzend en goed gestemd,
zelfs niet de nasaal gevoisde ijdeltuit
die een zanger pretenteerde te wezen.
Armoedige woning opgetrokken
op het fundament van dat huurcomplex,
zonder tapijten, zonder luxe en zonder glans,
hoeveel gelukkige dagen heb ik doorgebracht
bij de warmte van de liefde van een meisje
dat de mijne was, knuffelig en oprecht,
en die op een gemene winternacht
opeens in de lucht oploste en vertrok.
Deze herinneringen
maakten mijn leven bitter,
daarom ben ik zo geworden,
nors, lusteloos en verdrietig;
De jongens werden verlegen
me zo gekweld te zien,
en ik kwam in mijn bed niet meer uit,
mijn aandoening koesterend.
Het hutje aan de Ayacucho-straat
bleef achter, nutteloos en krakkemikkig,
de milonguero-zanger die met zijn zang zijn muze inpakt, wordt niet meer gehoord;
en op de “primus” kookt de waterketel niet
die de gang ooit zo tevreden bijeenbracht,
en de vrolijke, ijdele niksnut van weleer,
die staat droog van zoveel huilen.
Toelichting bij de vertaling
Zoals gebruikelijk bij de teksten van “El Cele” Flores, zit ook deze tekst vol met Lunfardo, het slang van Buenos Aires. Mis tiempos de rana betekent zoveel als “mijn scherpzinnige jaren”. La barra is de gang, de bende. Timbear is om geld spelen: gokken en dobbelen dus. Racha betekent zoveel als een periode in het leven, fulera is slecht, onaangenaam, lelijk. Marroco is brood, catrera is bed. Primus is géén Lunfardo, maar een merknaam, ook in Europa, voor een petroleumbrander. Mate is de bittere thee die in Zuid0-Amerika gedronken wordt. Een bacan is een poenerig figuur, een pooier of een dandy. Berretin is een grillig, heftig verlangen, schone schijn zonder inhoud. Een cotoritto is een huisje. Rante komt van atorrante en betekent lui, lusteloos, gewetenloos, vuil, onvoorzichtig.
Gecensureerde versie
Hieronder volgt van de gecensureerde versie het eerste couplet. Daarin geen ongeregelde bende van wildebrassen die dobbelen en gokken, geen muziek, maar een opgeruimde kamer die een mierzoete liefdesromance huisvest, met een schattig gezichtje en een altijd uitgestoken hand. Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/El_bul%C3%ADn_de_la_calle_Ayacucho
Mi cuartito
Mi cuartito feliz y coqueto
que en la calle Ayacucho alquilaba
mi cuartito feliz que albergaba
un romance sincero de amor
Mi cuartito feliz donde siempre
una mano cordial me tendía
y una linda carita ponía
con bondad su sonrisa mejor…
Mijn kleine kamer
Mijn vrolijke en kokette kamer
die ik huurde in de Ayacucho-straat,
mijn gelukkige kleine kamer
die een oprechte liefdesromance huisvestte.
Mijn vrolijke kleine kamer waar altijd
een vriendelijke hand naar mij uitgestoken werd en waar met goedheid een schattig gezichtje haar beste glimlach voorzette…
Bronnen
https://www.tangopoetryproject.com/translations/el-bul%C3%ADn-de-la-calle-ayacucho
https://lyricstranslate.com/en/roberto-goyeneche-el-bul%C3%ADn-de-la-calle-ayacucho-lyrics.html