Droevige zigeunerin, je zult nog verdrietiger zijn als je weet dat jouw zigeuner zich op een nacht in de Don heeft geworpen.
Een tango met een orientaals tintje, dat is deze Gitana rusa. De Russische zigeunerin uit de titel lijdt aan een ondraaglijk liefdesverdriet. Ze is haar man kwijt. Haar ogen zijn zwart van verdriet, vele witte zakdoeken heeft ze volgehuild. Het lot is wreed: haar man zal ze niet vinden in de tavernes of op de steppes want hij heeft zich in de rivier de Don geworpen. Balalaika’s bezingen haar verdriet, de kozakken haar eenzaamheid en zij, de Russische zigeurin, heeft de liefde opgegeven.
De populaire, orientaals klinkende tango Gitana rusa stamt uit 1942. Deze tangohit was gebaseerd op de tango Your eyes. Deze werd twee jaar daarvoor, in 1940, geschreven door de joodse violist Saverio Sadán, afkomstig uit de Oekraïne. Tango was populair in Oekraïne tussen de twee wereldoorlogen in. Maar ook in de rest van Europa was tango niet weg te denken uit het muziekleven. Belangrijk onderdeel daarvan waren de joodse muzikanten.
De joodse violist Severio Sadán kwam uit Umañ (Oekraïne) en was leraar aan de lokale muziekschool. Zijn vrouw scheidde van hem een paar maanden na de geboorte van hun zoon Demetrio. Zij hertrouwde met een Argentijnse diplomaat en reisde af naar Buenos Aires. Na de Russische revolutie en de daaropvolgende burgeroorlog werd de elfjarige zoon naar zijn moeder gestuurd, waarvoor hij, in zijn eentje, een eindeloze reis per trein en boot moest maken. In 1938 trouwde zoon Demetrio met zijn secretaresse, Celia Piva. Twee jaar later kreeg hij uit Oekraïne, als geschenk van zijn vader aan zijn onbekende schoondochter, een melodieuze Europese tango opgestuurd. Deze tango had vader Saverio gecomponeerd voor een Joods-Poolse lyrische zangeres met wie hij zou gaan trouwen. Een vriend van hem had een romantische tekst bij de muziek geschreven, getitleld Jouw ogen.
Blij met het mooie cadeau van zijn vader, gaf Demetrio het stuk aan de vader van een vriend van hem, de succesvolle Horacio Sanguinetti, schrijver van onder andere Nada, Tristeza marina en Ivón. Horacio vertrouwde de muziek toe aan Sánchez Gorio, die er een nieuwe tekst aan toevoegde, een echte smartlap, over een Russische zigeunerin die in de tavernes naar haar kozak zoekt. Het nummer werd uiteindelijk het grootste succes van het orkest van bandoneonist Juan Sánchez Gorio. Hij paste de noten minimaal aan en registreerde het als het zijne onder de naam Gitana rusa. Bron: https://mailchi.mp/25627e2bbe1f/nieuwsbrief-tango-argentino-amsterdam
Gitana rusa
Pintó tus ojos
el azabache de una pena.
Gitana buena,
yo vi tus lágrimas de amor.
Caminos blancos,
fueron pañuelo de tu llanto
y acongojaron
tu corazón.
Gitana rusa,
no lo hallarás por las tabernas,
ni en las estepas, ni en las calles del dolor.
Gitana triste,
serás más triste cuando sepas
que tu gitano se arrojó una noche al Don…
Las balalaicas
buscaron música en tus trenzas,
y los cosacos
cantaron a tu soledad.
Tus ojos negros
estaban lejos de la vida
ya no querían
volver a amar.
Gitana rusa (Russische zigeunerin)
Je ogen waren beschilderd
met het gitzwart van verdriet.
Lieve zigeunerin,
ik zag je liefdestranen.
De door jou betraande zakdoeken
werden tot witte wegen
en bezwaarden
je hart.
Russische zigeunerin,
je zult hem niet vinden in de tavernes
of op de steppes, noch in de straten van het verdriet. Droevige zigeunerin, je zult nog verdrietiger zijn als je weet dat jouw zigeuner zich op een nacht in de Don heeft geworpen…
De balalaica’s
zochten in je vlechten naar muziek
en de Kozakken
bezongen je eenzaamheid.
Het leven was verdwenen
uit je zwarte ogen,
wilden niet langer
meer liefhebben.
Bronnen
https://www.whattangomeans.com/2020/03/gitana-rusa.html
https://lyricstranslate.com/en/gitana-rusa-russian-gypsy.html
https://www.lyricslayers.com/horacio-sanguinetti/800153/
https://www.todotango.com/english/history/chronicle/86/Gitana-rusa-The-Jewish-Gypsy/
https://mailchi.mp/25627e2bbe1f/nieuwsbrief-tango-argentino-amsterdam
