Ilusion azul

Ik mis je kussen niet, die waren nep, noch mis ik je zeldzaam zoete lippen.

De titel van deze wals is “Ilusion azul”, oftewel “Blauwe illusie”. Die blauwe illusie, dat zijn de blauwe ogen van een geliefde. Die ogen hebben de ik-persoon tot slaaf gemaakt, die toverden een blauwe illusie in de ziel van de zanger. Maar helaas, deze ogen logen, ze bedrogen. De geliefde was hooghartig en arrogant, minachtend en koud, afstandelijk en zelfs wreed. De kussen die van de zeldzaam zoete lippen kwamen, waren nep. Maar die ogen, die waren schitterend en straalden met zeldzaam diepe passie. Het enige was de zanger nu rest, is de herinnering aan een mooi verleden, aan de gouden armen van die blauwe illusie.

De tangowals Ilusion azul is een “vals criollo”, een “inheemse” oftewel “Peruaanse wals”. De Peruaanse wals is een bewerking van de Europese wals die tijdens de koloniale tijd door Spanje naar Amerika is gebracht. In het onderkoninkrijk Peru werd de wals geleidelijk aangepast aan de wensen van het inheemse bevolking. In de 20e eeuw won het genre aan populariteit en werd de Peruaanse wals symbolisch voor de cultuur van het land. Het genre werd ook populair buiten Peru, met name in Argentinië, waar lokale muzikanten vele opmerkelijke Peruaanse walscomposities componeerden, zoals Que nadie sepa mi sufrir en Amarraditos. Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Peruvian_waltz

Agustín Magaldi y Pedro Noda, Ilusion azul, 1933

Ilusion azul

Altiva y soberbia, cual diosa pagana,
pasaste a mi lado mostrando el rencor,
y desde aquel día yo sé que he perdido,
la gloria inefable de un sueño de amor.

No extraño tus besos, que fueron fingidos,
ni extraño tus labios de raro dulzor…
ni me sorprende tu enorme falsía,
porque son hermanas: mujer y traición
.

Yo tan sólo siento
de todo tu enojo,
el traidor embrujo
que tienen tus ojos.

Ojos que fueron estrellas
que guiaron mi alma,
que me roban calma si me niegan crueles
cuando ansioso busco su mirar de amor.
Ojos que fueron las redes
donde prisionero
te adoré sincero, y me han hecho esclavo,
al poner en mi alma la azul ilusión.

Pero tu alma, desdeñosa y fría,
no sabía de amores para mi dolor.
Fueron tus ojos los que me mintieron
tan engañadores, con su fulgor.

Y ahora arrastro la cadena
del recuerdo triste
del pasado hermoso,
al vivir dichoso
en los dorados brazos
de aquella ilusión.

Amores fingidos son, cual mariposa,
como ella engañosa que igual que una flor
nos mienten cariño, nos hieren el alma,
se llevan la esencia y nos dejan dolor.
Pero yo no siento el dolor de la herida
que abrió dentro mi alma tu negra traición,
tan sólo me duele el fulgor de tus ojos,
que ayer me miraron con tierna pasión.

Ilusion azul  (Blauwe illusie)

Hooghartig en souverein als een heidense godin
liep je mij voorbij en toonde je je wrokkig
en sinds die dag weet ik dat ik de onzeglijke glorie van een liefdesdroom heb verloren.

Ik mis je kussen niet, die waren nep,
noch mis ik je zeldzaam zoete lippen…
noch ben ik verrast door je leugenachtigheid,
want vrouwen en verraad zijn gezusters
.

Van al je onhebbelijkheden
betreur ik alleen
de verraderlijke betovering
van je ogen.

Ogen die sterren waren
en die mijn ziel geleidden,
die mij nerveus maken als ze mij negeren
wanneer ik begerig haar liefdesblik zoek.
Ogen die mij in hun netten hebben gevangen,
ik die je oprecht aanbad,
ze hebben mij tot slaaf gemaakt
door in mijn hart een loze illusie op te wekken.

Maar je ziel, minachtend en koud,
toonde geen liefde voor mijn smart.
Het waren jouw ogen die me voorlogen,
met hun bedrieglijke schittering.

En nu sleep ik de ketenen voort
van de droeve herinnering
aan een prachtig verleden,
gelukkig te leven
in de vergulde armen
van die illusie.

Valse liefdes, zoals deze vlinder,
zijn net zo bedrieglijk als een bloem
ze veinzen affectie, ze kwetsen onze ziel,
ze nemen de essentie weg en laten ons de smart. Maar ik voel niet de pijn van de wond
die jouw zwarte verraad sneed in mijn ziel,
ik heb slechts last van de schittering in je ogen
die me gisteren met tedere passie aankeken.

Toelichting
De ondersteepte regels zijn anders dan in de door Carlos Dante gezongen versie uit 1945, daar zijn ze een variant op de twee laatste regels van het laatste couplet. Deze niet zo vrouwvriendelijke regels zijn waarschijnlijk ten prooi gevallen aan de censuur, vanaf 1943 opgelegd door de rechtse dictatuur in Argentinië. Ook de stukken in italics komen niet in latere versies voor.

Vertaalkwestie
Joep à Campo vertaalt ilusion azul met “loze illusie”. Inhoudelijk zou dat prima passen, maar ik heb dat in geen enkele bron terug kunnen vinden. Dat het “blauw” op de ogen van de geliefde slaat heb ik zelf verzonnen. Dat past ook mooi, maar zeker weten doe ik het natuurlijk niet.

Bronnen
https://poesiadegotan.com/2010/05/03/ilusion-azul-1945/
https://www.todotango.com/musica/tema/4963/Ilusion-azul/
Joep à Campo, Tango, lied van Buenos Aires, Artscape | Artevista, 2013

Nummer 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *