De nacht dat je wegging, ging ook mijn hart.
Een koortsdroom, dat is dit liefdesverdrietlied, de beeldschone tango La noche que te fuiste. Vertaald in het Nederlands luidt de titel: “De nacht dat je wegging”. De tekstzanger heeft koortsige dromen waarin zijn voormalig geliefde aan hem verschijnt. In zijn dromen straalt ze als een zonnetje, ze verwarmt zijn bevende, koude handen met de hare. Ze sust hem in slaap met een eeuwenoud wiegelied dat ze voor hem zong toen ze nog bij elkaar waren. Hij herinnert zich de avond dat ze wegging: zijn wereld stortte in. Hij heeft berouw en houdt zich vast aan dat ene beeld: zijn geliefde die voor hem zingt. Alleen dán kan hij even zich weer zijn oude zelf voelen: stralend en gelukkig als een zonnestraal.
De componist van deze prachtige muziek is “El Chopin del tango“, de vroeggestorven Osmar Maderna (1918-1951). Maderna was pianist in het orkest van Miguel Caló, het laatste “pingeltje” aan het eind van ieder Caló-nummer is van hem. Later werd hij zelf orkestleider. Tekstschrijver was de dichter José María Contursi. Vanaf zijn studententijd was Contursi een groot lezer. Daarom werd hij op de San José-school, waar hij studeerde, aangesteld als bibliothecaris. Hij werd journalist en radiopresentator en viel op door zijn uiterlijk: lang, slungelig, elegant. De ontmoeting in 1935 met Susana Gricel Vigano (zij was 15 jaar oud, hij was 24) was aanleiding voor een jarenlange stroom van liefdesverdrietverzen, waaronder dit La noche que te fuiste. De intensiteit van deze gefrustreerde liefde, het innerlijke vuur dat hem verteerde, zijn getroubleerde eenzaamheid wordt weerspiegeld in zijn pen. Van de pijn die in elke zin doorsijpelt zijn we ons niet bewust als we op de dansvloer staan. Dat maakt het drama nog groter: een eenzaamheid zonder terugkeer. Al zegt het echte einde van het verhaal anders: op hun oude dag kwamen “Katunga” Contursi en zijn Gricel toch nog bij elkaar. Ze konden nog tien jaar samen zijn, de laatste vijf jaar als getrouwd paar. Bron: http://tangosalbardo.blogspot.com/2019/03/la-noche-que-te-fuiste.html
La noche que te fuiste
A veces,
cuando en sueños tu imagen aparece,
radiante y fugaz como un rayo de sol,
siento que tus manos entibian las mías
trémulas y frías… ¡y hablas de tu amor!
Entonces lentamente mi espíritu adormeces,
arrullo sutil de una vieja canción—
aquélla que cantabas cuando tú eras mía…
fantasma febril que se aleja burlón.
La noche que te fuiste
(más triste que ninguna)
palideció la luna
y se tornó más gris la soledad…
La lluvia castigando
mi angustia en el cristal
y el viento murmurando:
Ya no vendrá jamás.
La noche que te fuiste
nevó sobre mi hastío
y un hálito de frío
las cosas envolvió…
Mis sueños y mi juventud
cayeron muertos con tu adiós…
La noche que te fuiste
se fue mi corazón…
Más fuerte que el olvido,
que el tiempo y la distancia,
se ensaña, tenaz con mi desolación,
el remordimiento de todo el pasado
¡todo mi pasado trágico y burlón!
Por eso cuando en sueños tu imagen se agiganta
y entonas sutil esa vieja canción,
yo vuelvo a ser entonces el de aquellos días,
radiante y feliz como un rayo de sol.
De nacht dat je wegging
Soms,
wanneerin mijn dromen jouw beeld verschijnt,
stralend en vluchtig als een zonnestraal,
voel ik dat jouw handen de mijne, bevend en koud, verwarmen… en je spreekt je liefde uit!
Dan sus je langzaam mijn geest in slaap
met een zoet, eeuwenoud wiegelied—
dat je zong toen je nog de mijne was…
koortsige gedachte die zich spottend verwijdert.
De nacht dat je wegging
(droeviger dan welke dan ook)
de maan verbleekte
en mijn eenzaamheid werd grijzer…
De regen tegen het raam
straft mijn angst
en de wind fluistert:
“Ze komt nooit meer terug”.
De nacht dat je wegging
sneeuwde mijn levenslust onder
en een koude tocht
omhulde alle dingen…
Mijn dromen en mijn jeugd,
ze stierven met je afscheid …
De nacht dat je wegging,
ging ook mijn hart…
Sterker dan de vergetelheid,
dan de tijd en de afstand,
woedt, koppig in mijn verlatenheid,
mijn berouw om heel het verleden,
heel mijn tragisch en belachelijk verleden!
Daarom, wanneer in mijn dromen je beeld gigantisch wordt en je zachtjes dat oude lied zingt, word ik weer die man van weleer,
stralend en gelukkig als een zonnestraal.
Toelichting
In het refrein komt de regel “nevó sobre mi hastío” voor. Dat hastío betekent bijna altijd verveling. Dat is een beetje gek, want waarom zou de liedzanger verveeld zijn als zijn geliefde nog bij hem is? In mijn favoriete woordenboek spanishdict.com kwam ik een voorbeeld tegen van hastío gebruikt in de vorm van pret en dat leek mijn veel passender.
Verder komt zowat in elke tango het woord corazón (hart) voor. Het lijkt wel alsof in het Spaans dit woord te pas en te onpas gebruikt wordt. In het Spaans staat corazón voor hart, (woonst van het) gevoel, midden, centrum, liefje/schatje/duifje/hartedief. Eigenlijk net als in het Nederlands, alleen gebruiken Spaans-sprekenden dit woord gewoon wat ruimer, makkelijker en vaker. De slotregel van het refrein: La noche que te fuiste, se fue mi corazón, hier vertaald met “De nacht dat je wegging, ging ook mijn hart” klinkt in het Spaans alleen veel mooier dan in het Nederlands. Want in het Spaans klinkt corazón in minstens drie betekenissen tegelijk door: het letterlijke hart van de zanger dat uit zijn borst gerukt is, zijn gevoel dat verdwenen is en zijn hartedief die vertrokken is. Alle drie zijn weg, foetsie.
Bronnen
https://poesiadegotan.com/2016/04/07/la-noche-que-te-fuiste-1945/
http://www.tangobythesea.com/2017/01/la-noche-que-te-fuiste-night-you-went.html
