En nu noemen ze je een stuiver omdat je oud en verdrietig bent, je bent weinig meer waard.
Prachtige tango, deze Moneda de cobre, oftwel “Koperen muntstuk”, “Koperen cent” of “Koperen stuiver”. De tekst handelt over een vrouw van gemengde afkomst, met een blanke vader en een zwarte moeder, die in armoede opgroeit in de modder van de achterbuurten. Op haar twintigste schittert ze als ster in het caberet. In de tangotekst is het evenwel twintig jaar later en is haar ster gedoofd: haar ouders is ze kwijt, ze is oud en verdrietig. “Koperen stuiver”, zo wordt ze genoemd, omdat ze niets meer waard is.
Dit juweeltje van een lied van Horacio Sanguinetti is een van de weinige tango’s die ras als thema heeft. Zijn andere favoriete thema’s waren de zee (Tristeza marina) en Parijs (Ivón). Zoals in veel milonga-candombes, die met de muziek zinspelen op een raciale herkomst, is het onderwerp hier een mulatta, wiens ouders uit het lied verdwijnen zodra ze genoemd worden. In feite lijkt alles te verdwijnen, zoals in veel tango’s uit de jaren ’40, en de overheersende stemming is nostalgie. De tango Moneda de cobre lijkt op een amalgaam van verscheidene vrouwen in de tango. We krijgen een glimp te zien van haar voorbije leven op het podium, maar in het heden is ze bezitloos en wortelloos. Toch is haar creatie ongetwijfeld, op zijn minst gedeeltelijk, geïnspireerd door de legendarische vedette en danseres Josephine Baker, de beroemdste ster van de Folies Bergère in Parijs. Bron: http://tangodc.com/lyrics/2022/6/8/moneda-de-cobre
Moneda de cobre
Tu padre era rubio, borracho y malevo,
tu madre era negra con labios malvón.
Mulata naciste con ojos de cielo
y mota en el pelo de negro carbón.
Creciste entre el lodo de un barrio muy pobre,
cumpliste veinte años en un cabaret.
Y ahora te llaman moneda de cobre
porque vieja y triste muy poco valés.
Moneda de cobre,
yo sé que ayer fuiste hermosa;
yo con tus alas de rosa
te vi volar mariposa
y después te vi caer…
Moneda de fango,
¡Qué bien bailabas el tango!…
Yo sé que ayer fuiste hermosa,
como una reina de bronce,
allá en el “Folies Berger.”
Aquel barrio triste de barro y de latas
igual que tu vida desapareció…
Pasaron veinte años, querida mulata,
no existen tus padres, no existe el farol.
Quizás en la esquina te quedes perdida
buscando la casa que te vio nacer;
seguí, no te pares, no muestres la herida…
No llores mulata, total, ¡para qué!
Moneda de cobre (Koperen stuiver)
Je vader was blond, dronken en kwaadaardig,
je moeder was zwart met dikke, roze lippen. Als mulatta werd je geboren met hemelse ogen en een pluk steenkoolzwart haar. Je groeide op in de modder van een armetierige buurt, je 20e verjaardag vierde je in een cabaret. En nu noemen ze je een koperen stuiver omdat je oud en verdrietig bent, je bent weinig meer waard.
Koperen stuiver,
ik weet dat je ooit mooi was;
ik zag je vliegen, vlinder,
met je rozenvleugels
en toen zag ik je vallen…
Bezoedelde kopermunt,
hoe goed danste je de tango!…
ik weet dat je ooit zo mooi was
als een bronzen koningin,
daar in de “Folies Bergère.”
Die trieste buurt van modder en blikjes
verdween net zoals je leven…
Twintig jaar zijn voorbij gegaan, lieve mulatta,
je ouders bestaan niet meer, de lantaarn is er niet meer. Misschien ben je op de hoek verdwaald op zoek naar het huis waar je geboren bent; ga door, stop niet, laat je wond niet zien…
Huil niet, mulatta, wat heeft het voor zin!
Toelichting bij de vertaling
De hier gepresenteerde tekst is die van de opname van Ricardo Tanturi uit 1942, met Alberto Castillo als zanger. De militaire dictatuur die in 1943 aan de macht kwam oefende censuur uit op tangoteksten. De superieure 1943-opname van het lied, door Lucio Demare’s orkest met Raul Berón, heeft helaas een gecensureeerde tekst. De vader wordt daarin beschreven als buen mozo (knap) in plaats van dronken, en de moeder is morena (brunette) in plaats van zwart. Het verboden woord cabaret werd geschrapt. De censuur op tangoteksten werd in 1949 door Juan Perón opgeheven na een ontmoeting met een groep alom bewonderde tangotekstschrijvers, waaronder Enrique Santos Discépolo, Homero Manzi en anderen.
Dikke, roze lippen: Het origineel is labios malvón. Malvón is stokroos, een bloem met brede, roze bloemblaadjes. Het beeld komt in veel tangoteksten voor. Er is zelfs een tango die precies zo heet, Malvón, opgenomen door Ricardo Tanturi in 1943.
Rozenvleugels: Vermoedelijk een kostuum dat de hoofdpersoon droeg in een show in het cabaret van de “Folies Bergère”.
Moneda de fango: Fango betekent modder, maar het heeft ook de implicatie van schandaal of schande, dus is dit hier vertaald als “bezoedeld”, passend in de context. Fango is een van de weinige woorden die rijmen op tango, dus het komt vaak voor in tangoteksten. Rango (rang, status of aanzien) is een ander woord. Lucio Demare’s Cancion de rango heeft ze alle drie. Bron: https://tangodecoder.wordpress.com/2013/08/14/moneda-de-cobre/
Bronnen
https://thesleepmeister.typepad.com/tango_decoder/2013/08/moneda-de-cobre.html
https://www.letras.com/horacio-sanguinetti/800159/english.html
http://tangodc.com/lyrics/2022/6/8/moneda-de-cobre