Oude smoking uit de tijd toen ik ook een baas was. Zoveel jonge aanbidsters huilden op je revers!
Deze tango draagt de intrigerende titel Viejo smoking. In het Nederlands is dit: “Oude smoking”. De smoking is dus gewoon een kledingstuk. In de tekst bezingt de tekstdichter zijn treurige situatie. Hij zit min of meer aan de grond. De huurkamer die hij bewoont bevat alleen nog maar een bed, de rest van zijn eigendommen heeft hij al verpand. Eén ding wil hij niet naar het pandjeshuis brengen, dat is zijn oude smoking. Die smoking (smocking schrijven de Argentijnen) staat voor hem voor de herinneringen aan de glorieuze tijden toen hij nog een vrouwenveroveraar was, toen vele minnaressen letterlijk aan de revers van zijn smoking hingen. Een beroemde gigolo, dat was hij eens. Het lied eindigt in mineur. Hij dreigt van zijn smoking een hoofdkussen te maken en wil liggend in bed zichzelf laten kreperen.
Viejo smoking is ook de titel van een Argentijnse korte muziekfilm uit 1930, geregisseerd en geschreven door Eduardo Morera. de film is gebaseerd op een toneelstuk van Florencio Chiarello, waarin een huurder financieel aan de grond en de meid van de huisbaas om de achterstallige huur komt zeuren. In de zes minuten durende film treden op: Carlos Gardel, Inés Murray, César Fiaschi en (alleen hoorbaar) Francisco Canaro. Aan het eind zingt Gardel de gelijknamige tango. De film is er een uit een serie van vijftien, allen geregisseerd door filmpionier Eduardo Morera en allen gewijd aan de muziek van Gardel. Van de vijftien zijn er tien gepubliceerd, waaronder behalve deze Viejo Smoking ook Rosas de otoño, Mano a mano en Yira, yira.
Viejo smoking
Campaneá cómo el cotorro va quedando despoblado, todo el lujo es la catrera compadreando sin colchón, y mirá este pobre mozo cómo ha perdido el estado, amargado, pobre y flaco como perro de botón.
Poco a poco todo ha ido de zabeca p’al empeño
Se dio juego de pileta y hubo que echarse a nadar…Sólo vos te vas salvando porque pa’ mi sos un sueño, del que quiera Dios que nunca me vengan a despertar.
Viejo smocking de mis tiempos
en que yo también tallaba…
¡Cuánta papusa garaba
en tus solapas lloró!
Solapas que con su brillo
parecían que encandilaban
y que donde iba
sentaban mi fama de gigoló.
(Instrumental)
Yo no siento la tristeza de saberme derrotado
ni me atormenta el recuerdo de mi pasado esplendor; no me arrepiento del vento ni los años que he tirado, pero lloro al verme solo, sin amigos, sin amor;
Sin una mano que venga a coparme una parada,
sin una mujer que alegre el resto de mi vivir…
¡Vas a ver que un día de éstos te voy a poner de almohada y, tirao en la catrera, me voy a dejar morir.
Viejo smocking, cuántas veces
la milonguera más papa
el brillo de tu solapa
de estuque y carmín manchó
y en mis desplantes de guapo
¡cuántos llantos te mojaron!
¡cuántos taitas envidiaron
mi fama de gigoló!
Viejo smoking (Oude smoking)
Kijk mijn huurkamer steeds leger worden,
de enige luxe is nog het bed dat pronkt zonder matras, en kijk naar deze arme jongen hoe hij alle status heeft verloren, verbitterd, arm en mager als een politiehond.
Beetje bij beetje is alles rechtstreeks naar het pandjeshuis gegaan. Ik heb risico’s genomen en moest mijn gezicht redden… Alleen jij wordt behoed, want voor mij ben je een droom waaruit, zo God het wil, ze mij nooit komen wekken.
Oude smoking uit de tijd
toen ik er nog goed uitzag…
Zoveel jonge aanbidsters
huilden op je revers!
Revers die oogverblindend
schitterden met hun glans
en die, waar ik ook ging,
mijn roem als gigolo bevestigden.
(Instrumentaal)
Ik voel niet het verdriet van de nederlaag noch kwelt mij de herinnering aan mijn schitterende verleden; ik heb geen spijt van het geld of de jaren die ik heb verspild, maar ik huil om mezelf alleen te zien, zonder vrienden, zonder liefde;
Zonder een hand die me komt helpen bij het gokken, zonder een vrouw om de rest van mijn leven op te fleuren… Je zult zien dat ik een dezer dagen van jou een kussen zal maken en liggend in bed, zal ik mezelf laten creperen.
Oude smoking, hoe vaak
heeft de mooiste, knapste milonguera
de glans van je revers bevlekt
met foundation en lippenrood,
en hoeveel tranen, veroorzaakt door mijn tactloze opmerkingen, hebben je nat gemaakt.
Hoeveel stoere kerels waren jaloers
op mijn roem als gigolo!
Vertaalkwesties/toelichting op de vertaling
De vertaling van deze tango is knap lastig. Deels komt dat door het vele Lunfardo, het dialect van de straat van Buenos Aires, maar bij de vertaling van deze tango ontbeer ik ook de nodige internetbronnen. Bij het begin van met name het tweede couplet tast ik daardoor in het duister.
Campanear (letterlijk: klokkenluiden) betekent in het Argentijnse slang: uitkijken, op de uitkijk staan.
Cotorro is Lunfardo voor vrijgezellenkamer, kamer voor amoureuze afspraakjes.
Botón is een politieagent (van de knoop of button op het uniform).
Ir de zabeca: zabeca is hier Lunfardo voor cabeza, geen idee wat dat betekent: ir de cabeza, mogelijkerwijs zoiets betekenen als over de kop gaan? Empeño (Lunfardo): pandjeshuis.
Se dio juego de pileta y hubo que echarse a nadar: hier tast ik helemaal in het duister. Se dio juego de pileta is letterlijk: “er was een spelletje zwembad”. Hubo que echarse a nadar betekent letterlijk: “men moest loslaten om te zwemmen/te blijven drijven”. Tirarse a la pileta (“zich in het zwembad storten”) heeft in het Lunfardo als bijbetekenis ook: zich in iets onzekers begeven, risico nemen. Se dio juego de pileta zou dan betekenen: “Er was een gevaarlijk spelletje”. Het vervolg: hubo que echarse a nadar zou dat iets zijn als: “er moest losgelaten worden om te blijven drijven”. Dit is ook de teneur van de twee bij de bronnen genoemde vertalingen.
Tallar (Lunfardo): de bank spelen in het kaartspel. Tallar is in het Spaans ook “snijden”, dus je kunt de desbetreffende frase en que yo también tallaba ook lezen als [de tijd] waarin ik goed gesneden was, dat wil zeggen, een goed figuur had.
Papusa (Lunfardo): jonge, knappe vrouw. Garaba: vriendin, minnares.
Vento (Lunfardo) is geld.
Papa (Lunfardo): mooi en knap (gezegd van een vrouw).
Estuque: stuc of stucco, maar in deze context natuurlijk foundation of makeup.
Desplantes de guapo: dit is een moeilijke. Letterlijk staat er: beledigingen van de man/minnaar.
Taita (Lunfardo): vader, man, baas, slechterik, dappere, moedige kerel.
Bronnen
https://www.tangopoetryproject.com/translations/viejo-smoking
http://tangodc.com/lyrics/2022/6/15/viejo-smoking
https://www.youtube.com/watch?v=PxF-FF5ONkY
http://ilh.institutos.filo.uba.ar/sites/ilh.institutos.filo.uba.ar/files/Sued%2C%20Emiliano.pdf
