Het tangolied in muziek, tekst en dans
Ferrara, Italië, 2014. milonga Poker di donne, 2014. Monica Maria Fumagalli en Yatma Diallo interpreteren de tango Garúa van Troilo en Cadícamo. Heel milonguero en prachtig gedanst, alleen jammer van die meneer die erdoorheen fluit. Het commentaar op Youtube schrijft: “This is how tango should be danced to release emotions and intimacy”. De muziek die speelt is van het orkest van Pedro Laurenz, de stem is van Alberto Podestá.
Ik heb geen adviezen nodig, want zelfs al moet ik in liefdeszaken nog leren, niemand weet er meer dan ik.
Que me van hablar de amor zo luidt de titel van deze tango, oftewel: “Over de liefde hoeft niemand mij iets te vertellen”. De titel is prachtig dubbelzinnig, net zoals de tekst van dit lied. De toon is opschepperig, maar daaronder schuilt één grote teleurstelling, één grote deceptie. De tekstdichter is inderdaad expert op het gebied van de liefde, maar dat is vooral omdat hij op dat terrein een grote brokkenpiloot geweest is. Blijkens de tekst heeft hij een grote liefde gehad die gefnuikt is. Daarna heeft hij zich in nog duizend en één liefdes gestort, maar heeft hij steeds alles zelf weer kapotgemaakt. “Kom bij mij aan niet met adviezen in liefdeszaken”, zegt hij, “want zelfs als ik nog moet leren, weet er niemand meer dan ik”.
Volledige vertalingMei 2013 in de TU Kuppelsaal, Wenen, tijdens het Tangoamadeus-festival: Ariadna Naveira en Fernando Sanchez interpreteren de tango Qué me van a hablar de amor. In het begin dansen Ariadna en Fernando zelfs even close, daarna gaan ze open verder, hetgeen niet mijn ding is. Maar prachtig gedanst, heel muzikaal. De fijne muziek is van het orkest van Francini-Portier, zanger is Alberto Podestá.
We zijn bij Tangoamadeus (editie 2014), een Weens tangofestival dat niet meer bestaat. De muziek die klinkt (het orkest van Francini-Pontier met zang van Alberto Podestá) is prachtig. Prachtig, maar niet eenvoudig om op te dansen. Ariadna Naveira en Fernando Sanchez doen het in hun interpretatie van “Tu piel de jazmín“. Vooral close vind ik ze mooi dansen, maar dat heeft sowieso altíjd mijn voorkeur. Ariadna Naveira is de dochter van tangovernieuwer Gustavo Naveira en broer van Federico Naveira (ook een danser). Zij danst van kindsbeen af. Fernando Sanchez danst sinds 2000, toen hij een vriendin bij een tangoles ophaalde en eraan verslingerd raakte. Bron: https://lavidadeltango.info/ariadna-naveira-fernando-sanchez-2/
Januari 2014: Samantha Dispari en Santiago Fina dansen de tangowals Bajo un cielo de estrellas. Mooie mensen, fijne cadenzia in de dans. De locatie is Sin Rumbo, een bekende tangosalon in Buenos Aires. Volgens een (uit het Spaanse vertaalde) recensie op Google: “een van de meest traditionele clubs in het beroemde milonguero-district van Villa Urquiza, met kenmerken die heel anders zijn dan de typische ‘Confectionerias del centro‘, waar champagne en whisky werden geconsumeerd in plaats van de fernet (een bittere digestif) van de clubs. Er komen mensen die ondanks het verstrijken van de tijd dansen in clubstijl, milonguero en met een onvervalste essentie.” Ondertussen heeft de corona in Buenos Aires alle clubs lam gelegd. Het is maar te hopen dat deze club terug weet te keren. Het orkest dat speelt is dat van Miguel Caló, zanger is Alberto Podestá.
Hou je harde leugen voor je, dat is mijn wens. Mij zo uit de weg ruimen zou veel wreder zijn.
Als je afgaat op de muziek van Di Sarli klinkt de tango Tú, el cielo y tú voor iemand die de tekst niet kan verstaan als een zoet liefdeslied. Bij nadere bestudering gaat de tekst evenwel over hard en wreed liefdesverdriet. De geliefde heeft zojuist afscheid genomen, haar zakdoek is nog lauwwarm (tibio). Maar de boodschap kan de tekstdichter/zanger niet aanhoren, die is hem te wreed. Hij smeekt die boodschap nog even geheim te houden, om die nog even niet op aarde te laten afdalen, om die te laten bij God, bij de hemel en bij haar. Dat is waar de zanger wil zijn: bij haar, bij de hemel en bij haar, omdat de rauwe werkelijkheid van de afwijzing hem te veel is.
Volledige vertalingHier in deze video presenteren Roberto Zuccarino en Magdalena Valdez hun interpretatie van de tango Tú, el cielo y tú. Mooi gedanst, prachtig in de muziek. De eenvoud en de elegantie, de sensualiteit worden geroemd in de commentaren op Youtube. De locatie is de beroemde Club Sunderland, en we schrijven september 2012. De muziek die speelt is van het orkest van Carlos Di Sarli, de stem is van Alberto Podestá.
Niets, niets is er over van je geboortehuis. Alleen maar spinnenwebben in het opschietende onkruid.
Prachtig liefdesverdriet, verwoord in een mooie en melodieuze tekst. In de tekst is de minnaar aangekomen bij het huis van zijn voormalig geliefde, maar zij is vertrokken. Alles is weg. Het huis is leeg, de rozenstruiken zijn verdwenen, tussen het opschietende onkruid groeien spinnenwebben. Kortom, van de liefde is niets meer over. In het laatste couplet loopt de zanger weg van het geboortehuis van zijn geliefde, maar weet niet waarheen. Hij verneemt slechts een echo van haar stem. In de laatste regel komt, heel symbolisch, op de drempel van de voordeur een traan tot bloei.
Volledige vertalingHet is 2018. We zijn in La Tremenda Milonga, La Plata, een stad aan de Rio de la Plata op niet al te grote afstand van Buenos Aires. Hier dansen Juan Amaya y Valentina Garnier de melodramatische tango “Nada”. Mooi gedanst, heel muzikaal en – denk ik zo – heel Argentijns. Het orkest dat speelt is van Carlos Di Sarli, de stem is van Alberto Podestá.
De kwaliteit van het bovenstaande filmpje is beroerd, maar de dansers zijn daarentegen geweldig, evenals hun interpretatie van Paisaje, een wals. Yailet Suarez en Julio Alvarez zijn van oorsprong Cubaans. Ze zijn, volgens de website van Tipotango in Eindhoven, wereldwijd een graag gezien danspaar en hebben tangowedstrijden gewonnen in Italië en Rusland en opgetreden in diverse milonga’s in Buenos Aires. Meerdere malen zijn ze ook in Eindhoven geweest. De muziek die speelt is van het orkest van Pedro Láurenz, de stem is van Alberto Podestá.
Je bent er niet! Ik zoek je en je bent er niet meer. De kwelling van het wachten doet meer en meer pijn…
Wat mis ik je, zo luidt de titel van dit dramatische liefdesverdriet-lied. De muziek begint dramatisch: pom, pom, pom, pom, …., pom, pom, pom, pom. Dan valt het orkest in en daarna de zanger: “Je bent er niet. Ik zoek je en je bent er niet meer”. De liedtekst beschrijft één grote kwelling: de geliefde wordt gemist, haar lippen, haar kussen. De uren duren, het wachten duurt lang, de nachten. Het lied eindigt met de hoop dat de geliefde ooit terugkeert en dat ze er dan beiden zullen zijn, beiden voor elkaar. Na de tekst gaat het orkest nog door: pom, pom, pom, pom, pom, …, pom, pom, pom, pom, als het kloppen van het bange liefdeshart.
Dit lied, in de uitvoering van Caló en Podestá zorgt altijd voor een prachtig dramatische climax in een tangosalon. Het wonder van dit nummer is niet alleen de schoonheid ervan of het drama, maar dat het uit 1963 komt. Immers, de gedanste tango beleefde zijn hoogtijdagen in de periode 1935-1955. Na 1960 sloten de salons en werd er nog maar weinig tango gedanst. Toch vormde Miguel Caló in 1961 het orkest “Miguel Caló y su orquesta de las estrellas“, met de bandoneons van Armando Pontier en Domingo Federico, de violen van Enrique Francini en Hugo Baralis, de piano van Orlando Trípodi en de stem van Raúl Berón en Alberto Podestá. Met veel succes trad het orkest trad op bij Radio El Mundo. Tussen 16 april en 7 juni 1963 werden twaalf nieuwe nummers opgenomen voor het Odeón-label, waaronder dit prachtige “Qué falta que me haces“. Dan was dan om naar te luisteren en niet meer om op te dansen? Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/Miguel_Cal%C3%B3
Volledige vertalingVeel couleur locale in dit filmpje: Fátima Vitale danst met “onze” Yerpun Castro Qué Falta Que Me Hacés. Plaats en tijd: juni 2015, tangosalon De Plantage van Arjan Sikking en Marianne van Berlo, aan de Plantage Muidergracht in Amsterdam. Dat is dezelfde straat waarin ik jarenlang wiskunde gestudeerd heb, mij onbewust van het feit dat zich tweehonderd meter verderop een heel dansend leven afspeelde. Ondertussen bestaat deze danslocatie niet meer, het pand wordt verbouwd tot luxe appartementen. Arjan en Marianne zijn met hun salon verhuisd naar een locatie in de Watergraafsmeer. Ook de wiskundestudie is verhuisd, naar het Science Park in Amsterdam-Oost. Het orkest dat hier speelt is van Miguel Caló, de zang is van Alberto Podestá.
Je was amper vijftien jaar, dromend van lijden en liefde, naar het centrum te trekken, te slagen en de percalkatoen te vergeten.
De Nederlandse vertaling van de titel van dit lied is simpelweg: ‘Percal’, naar de katoensoort die heden ten dage verkocht wordt als luxe versie van katoen: percal. Damals in Argentinië was dat blijkbaar anders, want in dit lied is percal de stof van (armoedige) kinderkleding, van jurkjes die alleen jonge meisjes droegen. Percal is dus de stof van de herinnering, van de armoede en misschien ook wel van de onschuld. Het lied gaat over een persoon die zijn van-veraf-beminde jongedame met lede ogen ziet vertrekken. Zij slaagt erin los te komen van haar afkomst, van de percalkatoen. Maar het is niet eind goed, al goed. In het laatste couplet blijkt dat zij verre van gelukkig is en soms ook nog terugdenkt aan de percalkatoen, lees: de onschuld van vroeger.
De tekst van deze tango is van de Argentijnse tangodichter en tekstschrijver Homero Aldo Expósito (1918-1987). Zijn broer Virgilio zette tientallen van zijn tangoteksten op muziek. Homero Expósito’s vernieuwing was het gebruik van het vrije vers. Als perfectionist herzag Homero zijn teksten ontelbare keren: “Ik wil gewoon niet dat een idioot me komt vertellen dat er een komma verkeerd staat“. De muziek van Percal is van bandoneonist, violist, dirigent en componist Domingo Federico (1916-2000). Samen met Homero Expósito produceerde hij verschillende tango’s, waaronder A bailar, Al compás del corazón, Tristezas de la calle Corrientes, Yo soy el tango en Yuyo verde.
Expósito had het vermogen om op bestaande muziek poëtische teksten te schrijven. Federico zei dat de dichter naar de muziek luisterde, vertrok en twee dagen later terugkeerde met de tekst. Tekst en muziek werden nog een beetje aangepast en het stuk was klaar. De oorsprong van Percal was een muzikaal idee van Federico, van atypische maten waarop Expósito de tekst bouwde. Daarin komt ook de percalkatoen terug — de goedkope stof waarmee waarmee bescheiden jonge vrouwen zich de onbereikbare luxe van een avondjurk verschaften. Hoewel het orkest van Caló doorgaans gearrangeerd werd door pianist Osmar Maderna, werd Percal rechtstreeks uitgevoerd door Federico. Het ging, met de stem van Alberto Podestá, in première in het Singapur-cabaret dat eigendom was van Caló, aan de Montevideostraat in Buenos Aires. Het nummer was meteen een succes. Enrique Santos Discépolo zei dat hij graag zélf de tekst had willen schrijven.
Vanaf 1943 werden tangoteksten door de militaire regering gecensureerd. Verboden werd het gebruik van lunfardo (het dialect van de straat), evenals elke verwijzing naar dronkenschap of uitdrukkingen die als immoreel of negatief voor de taal of voor het land werden beschouwd. Ook de tango Percal mocht niet op de radio worden uitgezonden vanwege de immorele strekking (sic). Nadat in 1946 Juan Perón tot president verkozen werd, ging de censuur nog gewoon door. Pas na een audiëntie bij Perón op 25 maart 1949 werd de censuur opgeheven; de president verklaarde niet op de hoogte te zijn van het bestaan van de restrictieve richtlijnen. Nadien konden vele tango’s weer op de radio worden gespeeld, hoewel sommige stukken, zoals de tango Al pie de la Santa Cruz en de Milonga del 900, nog steeds werden uitgevoerd met aanpassingen in de delen met een politieke inhoud. Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/Percal_(tango)
Volledige vertalingEen mooie interpretatie van Percal door Mamié Sancy en Felipe Zarzar. Prachtig gedanst: hij beheerst, ingetogen en met mooie passen, zij met elegante versieringen. En prachtige quebradas van hen samen. Voordat Mamié Sancy met Felipe Zarzar danste, danste ze met Carlitos Espinoza. Tegenwoordig danst ze met Javier Rodriguez en met Enzo Hoces. Plaats en tijd: Milonga del Ático, augustus 2010, Santiago, Chile. Het orkest dat speelt is van Miguel Caló, de stem is van Alberto Podestá.
Milonga Mala Junta in Berlijn, oktober 2018. Natasha Lewinger and Haris Mikhail dansen de tango Recién. De muziek is van het orkest van Pedro Láurenz, de stem van Alberto Podestá. Prachtig gedanst, prachtig om naar te kijken. Bij die koppel is het vooral Natasha die de aandacht trekt door haar présence, haar omhelzing, haar lange benen. Maar haar partner kan ook dansen! Natasha Lewinger (Montevideo, Uruguay) en Haris Mihail (Thessaloniki , Griekenland) begonnen zo’n 15 jaar geleden met dansen. In 2016 kruisten hun paden elkaar. Ze reizen de wereld over om les te geven. Beiden houden van de tango als sociale dans, bij voorkeur in milonguero-stijl. Op dit moment, tijdens de corona-pandemie bevinden ze zich in Uruguay, zo zegt hun Facebook-pagina.
Je huilt en al huilend vallen tranen trillend van emotie op de pagina’s van je bouquetreeks-roman.
Een echte tranentrekker, dit lied. Het handelt over een oude vrijster, een vrouw die nooit een vriendje heeft gehad. Terwijl de zon over haar leven onder gaat, wenst ze zich nog steeds een bouquetreeks-liefde, droomt ze van haar prins die nooit kwam. Het lied heeft een prachtige melodie, eentje die empathie oproept. De tekst is echter keihard en kent geen medelijden. Haar droom wordt belachelijk gemaakt: “stop met huilen, vergeet die in prachtige volzinnen sprekende droomprins”. Het laatste couplet (niet gezongen in de versie van Láurenz/Podestá) komt met een onverwachte, maar prachtige wending waarin de tekstdichter zijn eigen lot vergelijkt met het hare. Ook hij verlangt naar een liefdevolle streling die hem zijn noodlot doet vergeten.
Volledige vertaling