Het tangolied in muziek, tekst en dans
In deze video is het 2017. We zijn bij het 6e Tango Cazino Festival in Cluj-Napoca, Romenië. De onvolprezen Noelia Hurtado en Carlitos Espinoza interpreteren de milonga “Mano brava“. Prachtig gedanst, heel muzikaal. Bij Noelia en Carlitos staan de pasjes in dienst van de muziek en de muzikaliteit, in plaats van andersom. De muziek die speelt is van het orkest van Aníbal Troilo, de zangstem is van Francisco Fiorentino.
Juli 2024, Hongkong. De onvolprezen Eladia Cordoba en Andres Laza Moreno treden op en interpreteren de tango Uno van Mores en Discepolo. Prachtig gedanst in Villa Urquiza-stijl, rustig en beheerst, mooi samen en mooi in de muziek. De muziek die speelt is van het orkest van Anibal Troilo, de stem is van Alberto Marino.
Villa Urquiza is woonwijk in Buenos Aires rond Plaza Echeverría, een bruisend plein met een traditionele draaimolen waar in het weekend regelmatig ambachts- en levensmiddelenmarkten worden gehouden. Naar die woonwijk is ook een stijl van Argentijnse tango genoemd.
De Villa Urquiza-stijl houdt grofweg het midden tussen de klassieke tango de salon (half-gesloten) en milonguero (100% close). In het Spaans heet dit Estilo Villa Urquiza. Deze term wordt gebruikt om een tangostijl te beschrijven die in de jaren veertig en vijftig populair was in de wijk Villa Urquiza. Beschrijvingen van de Villa Urquiza-stijl variëren tot op zekere hoogte, maar omvatten over het algemeen de volgende kenmerken: er is een elegantie, soepelheid en precisie bij het lopen die gedeeltelijk wordt bereikt door dicht bij de grond te lopen. Lopen omvat een aanzienlijk deel van de dans. De houding is rechtopstaand. Tijdens het lopen is de omhelzing gesloten, maar kan bij ocho’s en giro’s geopend worden. Het voetenwerk tijdens ocho’s en giro’s kan uitgebreid zijn en kan elementen omvatten als sacadas, arrastres, boleos, dibujo’s en de sandwich. Opvallend afwezig in de Villa Urquiza-stijl zijn gancho’s, volcadas en colgadas.
Twee beroemde milonga’s in Villa Urquiza-wijk waren Sin Rumbo (†2016) en Club Sunderland (†2016). Enkele voorbeelden van de klassieke Villa Urquiza-stijl zijn duidelijk zichtbaar in video’s van demonstraties gegeven door de leraren Jorge Dispari en Maria del Carmen, door de dansers Gerardo Portalea en Susana, El Chino Perico, Carlos Perez en Rosa Forte, Alberto en Ester en Ramon ‘Finito’ Rivera, waarvan veel te vinden via Youtube. Merk op hoe de bewegingen in de klassieke Villa Urquiza-stijl afgemeten zijn en niet gehaast, hetgeen de frasering van de muziek weerspiegelt.
Vertegenwoordigers van de huidige generatie tangodansers zijn: Javier Rodriguez (met Geraldine Rojas, met Andrea Missé), Andres Laza Moreno en Samantha Dispari, Fabian Peralta en Natacha Poberaj, en Sebastian Missé en Andrea Reyero.
Barrio Villa Urquiza heeft een lange geschiedenis van betrokkenheid, ondersteuning en ontwikkeling van de tango. Wat nu Tango Estilo Villa Urquiza heet, was populair in de barrio van Villa Urquiza tijdens de Golden Era van de Tango en werd in Villa Urquiza zeker vertegenwoordigd sinds de Tango-renaissance van de late jaren 1980 en 1990. De karakteristieke stilistische variaties zijn echter niet beperkt gebleven tot deze barrio. Het is interessant dat veel van de genoemde video’s van deze stijl werden opgenomen in de milonga Glorias Argentinas in de wijk Mataderos, aan de zuidwestelijke rand van Buenos Aires, ver weg van Villa Urquiza aan de noordelijke rand. Naast Glorias Argentinas, staan ook andere milonga’s zoals El Pial in Caballito (ook in het zuidwesten van Buenos Aires) en Salon Canning (†2022) in Palermo (net ten noorden van de ‘downtown’ barrios) er historisch om bekend dat ze dansers hadden die een vergelijkbare tangostijl dansten.
Er wordt gezegd dat in de begindagen van de tango elke buurt zijn eigen tangostijl had. Met beperkt vervoer en sociale gewoonten van buurtloyaliteit is dit begrijpelijk. Tot op zekere hoogte waren stijlverschillen te wijten aan sociale klasse en sociale context. In de jaren ’40 en ’50, toen tango respectabeler werd en omarmd werd door de midden- en hogere klasse, werd de gesloten milonguero-stijl (in de jaren ’40 en ’50 soms aangeduid als ‘petitero’, ‘caquero’ of ‘confiteria’-stijl) geassocieerd met de meer anonieme alleengaandenscene in de binnenstad, terwijl de meer rechtopstaande houding en ietwat open Villa Urquiza-stijl meer voorkwam in de clubs van de barrio weg van het centrum waar mensen elkaar kenden.
Echter, in het 21ste eeuwse Buenos Aires, waar de collectivos, de subte, taxi’s en privé-auto’s mensen kunnen vervoeren naar eender welke milonga in eender welke barrio en waar bezoekers uit eender welke barrio (wereldwijd) toegelaten worden in eender welke publiek geadverteerde milonga, is stilistische segregatie door de geografie niet langer een karakteristiek verschil tussen de milongas van Buenos Aires. De ironie van het plakken van een buurtlabel aan een bepaalde stijlvariant van Tango de Salon is dat de klassieke Villa Urquiza-stijl niet eens meer de meest gedanste tangostijl is in de milongas van de barrio Villa Urquiza, zoals te zien is in sommige videoclips van milongas in Sin Rumbo en Club Sunderland. In feite, zelfs wanneer rekening wordt gehouden met de variatie die bestaat in Tango de Salon in de milongas van Buenos Aires vandaag de dag, komt de klassieke Villa Urquiza-stijl maar met een lage frequentie voor, zelfs in milongas van de wijk Villa Urquiza. Dit geldt niet voor de milonguero-stijl, die veel aanhangers heeft, vooral in milongas in het centrum zoals El Beso, Lo de Celia en Club Gricel. Bron (uit 2010): https://tangovoice.wordpress.com/2010/02/25/tango-estilo-villa-urquiza/
Meedogenloze schaduwen vragen me tevergeefs waarom ik nog steeds op haar wacht.
Dramatisch liefdesverdriet spreekt uit deze tango Por qué la quise tanto, oftwel “Waarom ik zo van haar hield”. In de tekst hoort de dichter verre acordeons janken. De instrumenten stellen hem de vraag: waarom hij huilt, waarom hij nog steeds zingt, waarom hij haar niet vervloekt, waarom hij zoveel van haar hield? Zijn antwoord volgt in het couplet daarna. Zij, de geliefde, was zijn hele leven, kleurde zijn hele bestaan in. Helaas is de geliefde vertrokken, maar in de geest van de dichter is zij nog steeds aanwezig, want ooit, ooit – en daar houdt hij zich aan vast – was ze van hem.
Volledige vertalingOktober 2019, Tangosalon “Rufino Luro Cambaceres”, Montpellier. De Argentijnen Sebastian Bolivar en Cynthia Palacios interpreteren de dramatische tango Por qué la quise tanto van Mores en Taboada. Mooi rustig, stijlvol gedanst. De muziek die speelt is van het orkest van Anibal Troilo, de zang van Roberto Rufino.
Ik vraag je of de misdaad misschien was te geven, altijd geven, zonder om meer dan liefde te vragen.
Mariano Mores’ nummer Frente al mar (“Aan zee”) is een aangrijpende tango, een ballad die spreekt over de pijn van een afscheid tegen de achtergrond van de zee en de aanwezigheid van een hogere macht. De tekst brengt een diep gevoel van verlies en verwarring over. De stem van de verteller “is doordrenkt van nacht en verdriet”. God en de zee zijn getuigen van dit moment van intens persoonlijk verdriet en de zoektocht naar antwoorden. De verteller pleit voor begrip en bevraagt het waarom van deze straf. Er heerst een gevoel van onrechtvaardigheid, aangezien de enige gepleegde “misdaad” het onvoorwaardelijk geven van liefde was, zonder er iets voor terug te vragen. Aan het eind van het lied is de enige zekerheid die de verteller heeft dat de geliefde vertrekt. De wind lijkt dit vertrek te echoën en roept wreed: “Nooit meer”. Bron: https://www.lyricslayers.com/mariano-mores/frente-al-mar/
Volledige vertalingDecember 2018, Seoul Lime Tango Festival. Uitgenodigd zijn onder andere de Indonesische dansers Ferrol Matthew en Amelia Rambe. Hier interpreteren ze de tango Frente al mar en hoe: geweldig gedanst, veel souplesse gekoppeld aan een hoog technisch niveau. De muziek die speelt is van het orkest van Anibal Troilo, de stem is van Roberto Rufino.
Juli 2021, Milonga La Gioia, Parijs. Deze video is een weergave van de eerste demonstratie van Veronica Toumanova en Asya Moiseeva in Parijs. Mooi zacht en gevoelig gedanst. De muziek die speelt is van het orkest van Anibal Troilo, de stem van Alberto Marino.
De van oorsprong Russische Veronica Toumanova kwam in Nederland voor het eerst in aanraking met tango. Toen zij Argentijnse tango zag, zei iets in haar: dit is waar ik al die tijd naar op zoek was. Ze begon met tangodansen in 2000 en heeft zich daarna een aantal jaren intensief beziggehouden met het leren van deze dans. Ze reisde naar evenementen in Europa om workshops te volgen bij Argentijnse maestro’s en reisde af naar Buenos Aires voor intensieve weken vol dagelijkse lessen en ’s nachts non-stop dansen. In 2007 begon ze zelf les te geven en op te treden. Vóórdat ze een fulltime tangoprofessional werd, werkte ze als ontwerper van gebruikersinterfaces, terwijl ze ook veel las en schreef. Als user interface/interaction-designer ontwikkelde ze een interesse in psychologie, cognitieve wetenschappen en het menselijk brein. Haar tweede hoofdinteresse is dus alles wat te maken heeft met de mens, of het nu gaat om hersenen, beweging, emoties of percepties. Een student noemde haar ooit “een professor in de tango”, omdat ze in haar lessen niet alleen uitlegt hoe je een ocho doet, maar ook wat er dan in je hersenen gebeurt en hoe je zenuwstelsel de beweging bestiert. Sinds 2007 woont ze in Parijs waar ze een van de medeoprichters, docent en art director is van Tango Mon Amour. In Parijs geeft ze workshops voor volgers, voor stellen en ze is ook een nieuw initiatief gestart, namelijk speciale leiderschapsworkshops voor vrouwen. Op dit moment werkt ze samen met leider, lerares en TDJ Asya Moiseeva, een in Rusland geboren danseres die ook in Parijs woont. Sinds de zomer van 2021 geven ze samen les en treden ze samen op. Veronica Toumanova is ook een tangoblogger. Ze begon in 2013 met schrijven over tango. Haar essays over tango zijn in achttien talen vertaald en sommige zijn gepubliceerd op verschillende online platforms. Ze heeft tot nu toe twee boeken over tango gepubliceerd. Bron: https://verotango.com/biography/
November 2023, Studio Rada, Tokio. De Joegoslavische dansers Maja Petrović en Marko Miljević zijn op tournee en geven een demonstratie. Hier interpreteren ze de tangowals Un momento. Prachtig gedanst en gedraaid, zoals altijd. De muziek die speelt is van het orkest van Anibal Troilo, de stem is van Raúl Berón.
Februari 2022, Milonga Malena in Salón Maribu. Juan Amaya en Valentina Garnier demonstreren hun interpretatie van de tango Rosicler. Prachtig gedanst, heel muzikaal. Juan en Amaya hebben in Buenos Aires meerdere keren in de finale van de Mundial de Tango gestaan. De muziek die speelt is van het orkest van Anibal Troilo, de stem is van Alberto Marino.
Dit nummer wordt hieronder vertoond in achtereenvolgens muziek, tekst en dans.
| Muziek | Aníbal Troilo |
| Tekst | Enrique Cadícamo |
| Jaar | 1943 |
| Tango.info | https://tango.info/T0370204106 |
| El Recodo | https://www.el-recodo.com/music?T=Gar%C3%BAa |
| Todotango | https://www.todotango.com/musica/tema/35/Garua/ |
Zelfs de lucht begint te huilen.
In de tekst van de tango Garúa regent het; Garúa is Spaans voor motregen. Het motregent buiten op straat en binnen ook, binnen in het hart van de tekstdichter. Gebroken is hij, diepverdrietig. De oorzaak: liefdesverdriet. De dichter wil de herinnering aan zijn geliefde het liefst afscheuren, wegsmijten, vergeten, maar dat lukt niet. Het tweede couplet is een tweespraak tussen het hart van de dichter en de motregen. Zijn hart is gebroken, sleept zich voort op de stoep en de gefnuikte liefde heeft een wolkbreuk van kille, koude miezerregen veroorzaakt. Zelfs de lucht begint te huilen en hij, hij lijkt wel een geest, nog steeds op zoek naar haar.
Aníbal Troilo was 29 jaar oud en had, met wisselende tekstdichters, al negen van zijn eigen composities opgenomen, toen hij met zijn orkest de hoofdattractie was van het Tibidabo-cabaret gelegen aan de Corrientes-straat 1244 tussen avenidas Libertad en Talcahuano. Op een avond, tijdens een pauze van het orkest, liet Troilo de in het publiek aanwezige tekstdichter Enrique Cadícamo naar hem toekomen en vroeg hem om naar een tango te luisteren die hij had gecomponeerd, om te zien of hij er tekst aan kon toevoegen. Ze gingen naar de zolder waar de muzikanten zich omkleedden en met bandoneon en geneurie liet hij de melodie horen. Cadícamo noteerde de muziek en toen hij bij zonsopgang naar huis liep, viel er een lichte motregen en op dat moment viel hem de openingszin van de tekst in: “Garúa.. Alleen en verdrietig op het trottoir”. Hij werkte aan de tekst toen hij thuiskwam, sliep, ging verder toen hij opstond, hielp zichzelf met een kleine piano die hij thuis had en keerde die avond met de tekst terug naar Tibidabo. Toen ze weer op zolder met Troilo repeteerden, hoefden ze alleen een wijziging aan te brengen in de laatste acht maten van het tweede deel om de muziek aan de tekst aan te passen. Twee dagen later was Troilo al aan het repeteren met zanger Francisco Fiorentino; het duurde even maar uiteindelijk vonden orkest en zanger een versie die hen tevreden stelde.
Troilo’s orkest nam het nummer op op 4 augustus 1943 met de stem van Fiorentino voor RCA Victor. Twee dagen later nam Pedro Laurenz het op met de stem van Alberto Podestá voor Odeon. Op 6 september nam Mercedes Simone het op voor Victor en op 27 september deed Tania het voor Odeón. Alberto Gómez nam het op in Cuba en Hugo del Carril zong het in de film Los dos rivals (1944). Op 9 januari 1962 nam Troilo Garúa opnieuw op, dit keer met de zang van Roberto Goyeneche en met een andere, meer melodieuze versie. Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/Gar%C3%BAa_(tango)
Volledige vertalingOktober 2019, Tangoball in het Künstlerhaus te München. De Argentijnse dansers Carlitos Espinoza and Majo Martirena interpreteren de tango Corazón, no le hagas caso. Mooi kalm gedanst, het drama van dit prachtige lied volgend. De muziek die speelt is van het orkest van Aníbal Troilo, de zang is van Francisco Fiorentino.
Majo Martirena werd geboren in Uruguay, waar ze op 16-jarige leeftijd begon te dansen. Als danseres en docent heeft ze in verschillende steden van dat land gewerkt, totdat ze door Dana Frigoli werd uitgenodigd om deel uit te maken van haar gezelschap DNI Tango in Buenos Aires. Ze werkte daar zes jaar als docent en danseres van het gezelschap. Majo is de vaste partner van Rodrigo Fonti, met wie ze voornamelijk open danst. Hier danst ze met Carlitos Espinoza, die tot aan zomer 2019 een wereldberoemd koppel vormde met Noelia Hurtado. Hier treedt hij dus op met Majo Martirena.
Dit nummer wordt hieronder vertoond in achtereenvolgens muziek, tekst en dans.
| Muziek | Anibal Troilo |
| Tekst | José Maria Contursi |
| Jaar | 1946 |
| Tango.info | https://tango.info/T0370246960 |
| El Recodo | https://www.el-recodo.com/music?S=mi+tango+triste |
| Todotango | https://www.todotango.com/musica/tema/146/Mi-tango-triste-Tango-triste/ |
December 2019, The Living Milonga, Roma. Fernando Carrasco en Maria Ines Bogado interpreteren “Mi Tango Triste”, een tango van Troilo en Contursi. Zo hartstochtelijk dit lied is, zwaar van liefdesverdriet, zo heftig wordt het ook gedanst. De prachtige muziek is van het orkest van Anibal Troilo, de stem van Alberto Marino.
En als een geest bleef ik achter, bevend, het zeeblauw van jouw ogen missend die zich voor mij gesloten hebben, zonder te zien dat ik zo ben…
Alleen maar schaduwen, zo luidt de Nederlandse vertaling van deze tango Sombras nada más. Die schaduwen slaan op het leven van de tekstdichter dat somber en duister is omdat hij de liefde van zijn leven moet missen. Verloren in eenzaamheid, zo moet de dichter verder leven. De tekstdichter beklaagt zich, eenzaam en verdrietig als hij is, dat de geliefde hem niet meer kan zien. Heel even was er licht in zijn leven toen de geliefde verscheen: een vuurvliegje was ze, met zeeblauwe ogen. Wat ertussen gekomen is, wat de breuk veroorzaakt heeft, zegt het lied niet. De tekstdichter “stort zijn bloed uit aan de voeten van de geliefde” om te bewijzen dat hij niet meer kan liefhebben.
De tango Sombras nada más werd in 1940 geschreven door Francisco Lomuto (muziek) en José Maria “Katunga” Contursi (tekst). Het lied is gewijd aan een werkelijk bestaande persoon: Susana Gricel Viganó. Rond 1935/36 — Katunga was 25, zij was 16 jaar oud— ontvlamde tussen hen een heftige liefde. Contursi, die bekend stond als een vrouwenversierder, een Don Juan, koos daarop echter voor zijn huwelijk (hij was getrouwd en had een kind). Maar zijn passie voor Gricel bleek geen eendagsvlieg. Ondanks de verbroken relatie bleef de liefde knagen. De gefnuikte liefde tussen Katunga en Gricel werd een vruchtbare dichtader waaruit vele tango’s zijn ontsproten. In het oeuvre van Contursi zijn, gezien de hartstochtelijke thematiek, zeker een veertigtal tango’s gewijd aan zijn smartelijke liefde voor Gricel, geschreven in de periode 1937-1949. Bron: http://tangosalbardo.blogspot.com/2020/10/los-tangos-que-le-debemos-gricel.html
Volledige vertaling
Dit nummer wordt hieronder vertoond in achtereenvolgens muziek, tekst en dans.
| Muziek | Anibal Troilo |
| Tekst | José Maria Contursi |
| Jaar | 1945 |
| Tango.info | https://tango.info/Z0000069491 |
| El Recodo | https://www.el-recodo.com/music?S=garras |
| Todotango | https://www.todotango.com/musica/tema/92/Garras/ |