Sobre el pucho

Je dwaze wisselvalligheid rukte me weg van je mond, als een peuk die weggeworpen wordt, zonder geur of smaak.

Sobre el pucho is de titel van deze tango. Letterlijk betekent dat “Gedurende een peuk” of beter: “Een peuk lang”. Feitelijk is “sobre el pucho” een uitdrukking voor iets dat meteen gebeurt: in een oogwenk, in een flits, stante pede. De tekst gaat over iemand die in een buitenwijk rondzwerft: het licht van een lantaarn weerspiegelt in de modder, een orgeltje speelt een tango. Het leven van de zwerver is verwoest. De verwoesting is (uiteraard) het gevolg van een gefnuikte liefde. De hoofdpersoon van deze tango was in zijn jeugd verliefd, maar werd afgewezen door de grillen van de geliefde. Zijn leven brandde op als een sigaret en werd tot as. De tekst legt de associatie tussen de tango die alleen nog maar uit een straatorgeltje speelt en de liefde die is opgebrand.

Volledige vertaling
Nummer 

Sur

Nostalgie naar de dingen die voorbij zijn, zandkorrels meegevoerd door het leven, verdriet om de buurten die veranderd zijn en bitterheid om de droom die vervloog.

Prachtig lied, dit Sur (“Zuid”), een melancholische tango over oude buurten en een vervlogen liefde. Het “Zuid” uit de titel verwijst niet naar het zuiden van Argentinië, naar Patagonië, maar naar het zuidelijke gedeelte van de stad Buenos Aires. Het lied bezingt het kruispunt van de avenidas San Juan en Boedo, ten zuiden daarvan de wijk Pompeya, en nog zuidelijker, de inundaties van de Riachuelo (rio Matanza). In het lied figureert een dijk, het licht uit een winkelruit, de smidse op de hoek, modder en steppe. En een jeugdliefde, een bruidskapsel, een gestolen kus, vreedzame wandelingen onder de sterrenhemel. Maar het heeft niet zo mogen zijn. De liefde vervloog en de oude buurten zijn veranderd, die zijn niet meer zoals ze waren…

Troilo’s samenwerking met Manzi in de jaren veertig leverde verschillende hits op, waaronder Barrio de tango en de wals Romance de Barrio, maar geen enkele bereikte de universele erkenning van Sur (Zuid), misschien wel Argentinië’s meest geliefde tango ooit. De Argentijnse auteur Ernesto Sabato zei dat hij alles wat hij heeft geschreven zou weggeven voor het voorrecht om de auteur van Sur te zijn. Het kruispunt van avenidas San Juan en Boedo is door deze tango beroemd geworden. In 1995 verklaarde het Argentijnse Congres de bar op die plek tot een locatie van historisch belang. De buitenkant van het gebouw is zodoende behouden gebleven. In 2000 werd de bar omgedoopt tot “Homero Manzi”. De tekst van de tango roept de jonge jaren op van Homero Manzi die eerst bij zijn ouders in de buurt van San Juan en Boedo woonde en later leerling was op een school in de buurt van Pompeya. Met zijn verzen verbindt Manzi de twee buurten in een romantisch tijdsbeeld dat deel uitmaakt van zijn herinneringen. Bron: https://letrasdetango.wordpress.com/2010/05/25/219/

Homero Manzi (1907-1951) kwam zelf niet uit Buenos Aires. Hij werd geboren in Añatuya, in de provincie Santiago del Estero. Zijn dichterlijke geest kwam enkele jaren later tot leven in de wijk Pompeya van Buenos Aires. Hij begon als leraar aan een middelbare school, maar hij gaf dat beroep op voor de poëzie, zoals hij later zijn rechtenstudie zou opgeven toen hij van de universiteit werd gestuurd omdat hij tot de rebellen behoorde van de “studenten in espadrilles” die in 1930 door de Florida-straat paradeerden om zich te onderscheiden van het andere “type schoeisel” die het land regeerde. Eind 1947 legden Homero Manzi en Aníbal Troilo de laatste hand aan de tango Sur. Volgens García Giménez vermoedde Manzi toen al dat hij dodelijk ziek was en ook zijn vrienden vreesden het ergste. Ondanks zijn gekwelde gemoedstoestand schreef hij Sur, verlangend naar zijn weelderige jeugd in de door hem geadopteerde buurt. Bron: https://www.eltango.com.ar/letras/sur-en-ingles/

Volledige vertaling
Nummer 

Noelia Hurtado and Carlitos Espinoza – Sur

November 2018, Montpellier, Frankrijk, de 5e editie van het tangofestival Les Intanguptibles. De onvolprezen Noelia Hurtado and Carlitos Espinoza dansen daar de tango “Sur”. De muziek, ingehouden en met veel stiltes, is niet makkelijk om op te dansen, maar Noelie en Carlitos doen dat prachtig. De muziek die speelt is van het orkest van Aníbal Troilo, de stem is van Edmundo Rivero.

Nummer 

Morena pilar

Rennend met de vlag en het bataljon aanmoedigend, bepleitte zij luidkeels de goede zaak. Door een wond verloor zij haar leven, maar de zaak was gered.

Dit lied is een milonga negra, een Afrikaanse versie van de milonga met veel trommels. De tekst gaat over een soort Argentijnse Jeanne d’Arc, Maria Pilar Moreno. Er is sprake van een veldslag, een fort wordt belegerd. De strijd is bijna verloren, maar dan is Maria Pilar Moreno daar. Met een hart vol vuur moedigt zij de troepen aan. De kansen keren, het is een dubbeltje op zijn kant, maar de aanvallers worden verslagen. Dubbel drama: Maria raakt gewond in de strijd en sterft.

De muziek van dit lied is geschreven door Edmundo Rivero, een Argentijns zanger die in de nadagen van de tango, in de jaren vijftig gezongen heeft bij het orkest van Anibal Troilo. In de jaren zestig en zeventig, de tango was toen helemaal uit, heeft hij veel folkloristische muziek opgenomen, waaronder dit zelfgeschreven nummer. De tekst van Ángel Gatti is geheel in de traditie van de milonga campera: korte, kernachtige zinnetjes. Het onderwerp, de heldenrol van de Creoolse Maria Pilar Moreno, lijkt gebaseerd te zijn op een historisch gegeven uit de Argentijnse (kolonisale) geschiedenis dat ik echter nergens heb kunnen terugvinden. De titel, Morena pilar, lijkt een parafrase te zijn van de naam van de hoofdpersoon/heldin van de tekst, Maria Pilar Morena. Maar letterlijk betekent het ook “Bruine pilaar”. Dat is een mooie verwijzing naar de heldenrol van deze Creoolse Maria: een steunpilaar in de verdediging van het fort.

Volledige vertaling
Nummer 

Yo te bendigo

Ik zegen je ondanks het kwaad dat je me hebt aangedaan, zelfs als andere armen je strelen en omhelzen, in mijn hart is geen plaats voor wrok.

De tango Yo te bendigo is een lied van vergiffenis, van vergeving. De tekst speelt in een non-descripte arrabal, een buitenwijk in Buenos Aires. Het wordt licht, een haan kraait, in de verte blaft een hond, een flikkerende lantaarn dooft zijn licht. Dan klinkt een gitaar. De snaren vertolken hartgrondig liefdesverdriet. De ochtendstond is echter geen moment voor wrokkige gevoelens. De gezongen tekst spreekt van vergeving: “Ik zegen je ondanks het kwaad dat je me hebt aangedaan, zelfs als andere armen je strelen en omhelzen”. Aan het eind van de tekst vlieden deze vergevingsgezinde woorden naar de hemel omhoog en verbergen zich in een ster. Hoe poëtisch!

Deze tango stamt uit 1925. Uit diezelfde tijd is een uitvoering van Carlos Gardel, maar pas in 1947 werd dit lied opnieuw populair in de uitvoeringen van het orkest van Anibal Troilo (met Edmundo Rivero) en van het orkest van Osvaldo Pugliese (met Roberto Chanel). In 1951 nam Edmundo Rivero het nogmaals op met het orkest van Horacio Salgan (lees de pdf-aantekeningen van Gerard van Duinen bij dit nummer).

Volledige vertaling
Nummer 

La última curda

De wereld is een absurde wond, alles is zo vergeefs, het is één bezopen bende, niets meer.

La ultima curda, dat is de laatste roes, de finale dronkenschap. Dit lied is de klaagzang van een man die gewond is door het leven. De tekstzanger gaat met de bandoneon in gesprek over de door hem gezochte bedwelming van de alcohol: “het trage gekreun van de bandeon druppelt tranen van herinnering en bitterheid” en op zijn beurt “pijnigt de zanger de bandoneon met zijn in wijn gedenkte klaagzang”. De oorzaak van dit alles is, uiteraard, de liefde: “een oude liefde die siddert”. Maar wat een taal, wat een woorden. Alleen al in het eerste couplet komen voor: een kwaadaardige vloek, een gewond hart, een tranenvloed van rum, een onderwereld met een bodem van opstandige modder. Een diepmenselijke tekst om van te smullen.

In 1956, op een hete nacht, slechts gekoeld door het ijs van de whisky, bevonden orkestleider Anibal Troilo en zanger Edmundo Rivero zich in Troilo’s appartement op de tweede verdieping van Calle Paraná tegenover het Chantecler-cabaret. Daar begonnen ze met het instuderen van Troilo’s compositie La última curda, repeterend en aanpassend, eerst neuriënd en daarna met de bandoneon. Ze werkten enige uren geconcentreerd aan het nummer, zich niet bewust van de wereld om hen heen. Tegen het ochtendgloren, toen het publiek het Chantecler verliet, was de tango klaar en begaven Troilo en Rivero zich naar het balkon waarvan het raam openstond en zagen ze dat een belangstellende menigte zich op het trottoir onder hen had verzameld en het verkeer onderbrak. Toen voerden Troilo en Rivero deze tango voor het eerst in het openbaar uit, op het balkon, enkel met stem en bandoneon. Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/La_%C3%BAltima_curda

Volledige vertaling