Maquillaje

Leugens… je hebt je hart verhuld! Genadeloze leugens… Wat een schanddaad der liefde.

De tango Maquillaje, in gewoon Nederlands: “Make-up”, klinkt als een moderne liefdesaanklacht, maar stamt evenwel uit 1938. Het thema zal vast liefdesverdriet zijn, maar de manier waarop dat geuit wordt is behoorlijk heftig. De tekst, en de muziek trouwens ook, klinkt als een aanval, als een klacht. De geliefde heeft zich verscholen achter make-up. Haar hart, haar hele wezen blijkt leugenachtig geweest te zijn, haar gezicht een masker. Alles is een leugen geweest en de tekstdichter hoopt dat zij, de geliefde, het nog voor haar dood een keer gaat beseffen.

Componist Virgílio Expósito zegt over dit lied: “Mijn broer en ik begonnen met componeren toen ik elf jaar oud was en Homero zeventien. In eerste instantie maakten we liedjes die de bestaande vormen volgden. Toen beseften we dat we daarmee allemaal voorspelbare liedjes kregen. Daar probeerden we toen aan te ontsnappen. Maquillaje ontstond toen ik veertien jaar oud was. Het was 1938. Wat mijn broer op twintigjarige leeftijd in dat lied zei, is verschrikkelijk. Het is gebaseerd op een regel van de Spaanse dichter en toneelschrijver Leonardo de Argensola (1559-1613), die zei: ‘Omdat dit blauw dat we allemaal zien, noch de lucht is, noch blauw. Wat een grote schande dat zulke schoonheid niet waar is!”. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=8hQVmQ-n4wE

Volledige vertaling
Nummer 

Yuyo verde

Een straatlantaarn… een poort… —net als in een tango— en samen hand in hand verloren onder een zomerse hemel die niet meer is…

Yuyo een woord uit het Quechua, een Zuid-Amerikaanse inheemse taal, onder andere ooit gesproken door de Inca’s. De term wordt gebruikt om wilde planten of onkruid aan te duiden. Yuyo verde betekent dus “Groen onkruid”. De tekst van deze tango is een impressionistische schets van een verloren liefde. Het groene onkruid uit de titel komt in de tekst terug als het onkruid op de plek “waar de steeg ophield”. De tekst schetst een een poort, een straatlantaarn, een zomerse hemel die geweest is, voorbij. Twee jonge mensen lopen verloren hand in hand onder die zomerse hemel. Er zijn afscheidstranen. Er is verdriet en een geliefde die zich bevindt in “het land van waaruit geen terugkeer mogelijk is, zelfs niet met het groene kruid van de vergeving”. Kortom: weemoedig en nostalgisch liefdesverdriet, gevoelig verwoord.

De muziek van de tango Yuyo verde is van Domingo Federico, de tekst van Homero Expósito. De laatste was een van de grote dichters van de tango. Zijn broer Virgilio, die veel succesnummers met hem componeerde, herinnerde zich waaruit de muzikale ader ontsproot: “We studeerden samen, Homero voor het Colegio Nacional, ik voor mijn huiswerk op de lagere school. Dan praatten we over muziek, we kenden alle liedjes, muziek zat ons in het bloed. Het kwam natuurlijk ook door onze familie. Mijn ooms en tantes waren tangoviolisten en er kwam dus altijd wel een muzikant op bezoek bij mijn Italiaanse oma. Het waren allemaal tanos (Lunfardo voor Italianen), dus daar kwam het vandaan. De rest kwam van onze vader die, zoals alle anarchisten, een heer was die alles volgde wat er in de cultuur gebeurde.” Alle teksten van zijn dichtende broer lijken gekleurd door een diepe emotie, door steken van pijn: “Homero was een knap dichter, hoewel er in zijn teksten altijd iets fataals zit, iets wat hem nooit gegeven is. In het gokspel van het leven is er één gebeurtenis die nooit genoemd wordt, die hem nooit gegeven is. Toen hij erg jong was, was er een vriendin die hem niet wilde. Hij was toen erg verliefd en het is mogelijk dat zijn werk gedurende zoveel jaren over dat ene probleem ging.” Bron: http://tangosalbardo.blogspot.com/2017/05/yuyo-verde.html

Volledige vertaling
Nummer 

3 x Qué me van a hablar de amor

Dit nummer wordt hieronder vertoond in achtereenvolgens muziek, tekst en dans.

MuziekHéctor Stamponi
TekstHomero Expósito
Jaar1946
Tango.infohttps://tango.info/T0370237981
El Recodohttps://www.el-recodo.com/music?S=Qu%C3%A9+me+van+a+hablar+de+amor
Todotangohttps://www.todotango.com/musica/tema/337/Que-me-van-a-hablar-de-amor/

Flor de lino

Tevergeefs pelde ze de nachten af dat ik haar een kus kwam brengen.

Vlas bloeit met een tere, lichtblauwe blauw. Vlasbloem is de naam van deze wals en tevens naam van de geliefde in de tekst van deze liefdesgeschiedenis. Eerst wordt de tekstdichter bemind door Vlasbloem, maar hij ziet haar niet staan. Nachtenlang wacht zij op hem, maar hij is bezig groots en meeslepend te leven. Op het moment dat zij op haar mooist is, leidt haar levenspad haar van hem weg. Pas als zij definitief verdwenen is, beseft de tekstdichter zijn fout: hij is de liefde van zijn leven misgelopen. De herinnering aan haar zal hem voortaan blijven achtervolgen in al zijn eenzame, donkere nachten.

De schrijver van deze gevoelige tekst met de prachtige beeldspraak is Homero Expósito (1918-1987), de oudere broer van componist Virgilio Expósito. Volgens een van de bronnen op internet heeft Homero een ongelukkige jeugdliefde meegemaakt die in al zijn poëzie heeft doorgewerkt. Ook deze tekst zou daarvan een uitdrukking zijn. Bron: http://tangosalbardo.blogspot.com/2018/04/flor-de-lino.html

Volledige vertaling
Nummer 

Percal

Je was amper vijftien jaar, dromend van lijden en liefde, naar het centrum te trekken, te slagen en de percalkatoen te vergeten.

De Nederlandse vertaling van de titel van dit lied is simpelweg: ‘Percal’, naar de katoensoort die heden ten dage verkocht wordt als luxe versie van katoen: percal. Damals in Argentinië was dat blijkbaar anders, want in dit lied is percal de stof van (armoedige) kinderkleding, van jurkjes die alleen jonge meisjes droegen. Percal is dus de stof van de herinnering, van de armoede en misschien ook wel van de onschuld. Het lied gaat over een persoon die zijn van-veraf-beminde jongedame met lede ogen ziet vertrekken. Zij slaagt erin los te komen van haar afkomst, van de percalkatoen. Maar het is niet eind goed, al goed. In het laatste couplet blijkt dat zij verre van gelukkig is en soms ook nog terugdenkt aan de percalkatoen, lees: de onschuld van vroeger.

De tekst van deze tango is van de Argentijnse tangodichter en tekstschrijver Homero Aldo Expósito (1918-1987). Zijn broer Virgilio zette tientallen van zijn tangoteksten op muziek. Homero Expósito’s vernieuwing was het gebruik van het vrije vers. Als perfectionist herzag Homero zijn teksten ontelbare keren: “Ik wil gewoon niet dat een idioot me komt vertellen dat er een komma verkeerd staat“. De muziek van Percal is van bandoneonist, violist, dirigent en componist Domingo Federico (1916-2000). Samen met Homero Expósito produceerde hij verschillende tango’s, waaronder A bailar, Al compás del corazón, Tristezas de la calle Corrientes, Yo soy el tango en Yuyo verde.

Expósito had het vermogen om op bestaande muziek poëtische teksten te schrijven. Federico zei dat de dichter naar de muziek luisterde, vertrok en twee dagen later terugkeerde met de tekst. Tekst en muziek werden nog een beetje aangepast en het stuk was klaar. De oorsprong van Percal was een muzikaal idee van Federico, van atypische maten waarop Expósito de tekst bouwde. Daarin komt ook de percalkatoen terug — de goedkope stof waarmee waarmee bescheiden jonge vrouwen zich de onbereikbare luxe van een avondjurk verschaften. Hoewel het orkest van Caló doorgaans gearrangeerd werd door pianist Osmar Maderna, werd Percal rechtstreeks uitgevoerd door Federico. Het ging, met de stem van Alberto Podestá, in première in het Singapur-cabaret dat eigendom was van Caló, aan de Montevideostraat in Buenos Aires. Het nummer was meteen een succes. Enrique Santos Discépolo zei dat hij graag zélf de tekst had willen schrijven.

Vanaf 1943 werden tangoteksten door de militaire regering gecensureerd. Verboden werd het gebruik van lunfardo (het dialect van de straat), evenals elke verwijzing naar dronkenschap of uitdrukkingen die als immoreel of negatief voor de taal of voor het land werden beschouwd. Ook de tango Percal mocht niet op de radio worden uitgezonden vanwege de immorele strekking (sic). Nadat in 1946 Juan Perón tot president verkozen werd, ging de censuur nog gewoon door. Pas na een audiëntie bij Perón op 25 maart 1949 werd de censuur opgeheven; de president verklaarde niet op de hoogte te zijn van het bestaan ​​van de restrictieve richtlijnen. Nadien konden vele tango’s weer op de radio worden gespeeld, hoewel sommige stukken, zoals de tango Al pie de la Santa Cruz en de Milonga del 900, nog steeds werden uitgevoerd met aanpassingen in de delen met een politieke inhoud. Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/Percal_(tango)

Volledige vertaling
Nummer 

3 x Pedacito de cielo

Dit nummer wordt hieronder vertoond in achtereenvolgens muziek, tekst en dans.

MuziekEnrique Francini, Héctor Stamponi
TekstHomero Expósito
Jaar1942
Tango.infohttps://tango.info/T0370187317
El Recodohttps://www.el-recodo.com/music?S=Pedacito+de+cielo
Todotangohttps://www.todotango.com/musica/tema/142/Pedacito-de-cielo/