Het tangolied in muziek, tekst en dans
Een performance tijdens de Grand Salon van het Neotango Festival in Montreal, 2009. Gaston Torelli en Moira Castellano interpreteren de droevige tango “Claudinette”. De video is een beetje donker, maar Gaston en Moira dansen prachtig en niet persé in de lijn van het thema van het festival, want niet neo. De muziek die klinkt is van het orkest van Juan D’Arienzo, de stem is van Hector Mauré.
Mei 2006, Milonga “El Yaguaron”, Savona, Italië. Tete Rusconi en Rosanna Remon dansen de meest lyrische tango van Juan D’Arienzo, de tango “Amarras”. Pedro Alberto “Tete” Rusconi (1936-2010) danst prachtig, ondanks het feit dat hij een aantal kunstjes wil showen. Hij was in de jaren negentiger jaren en de jaren 2000 een levende tangolegende en een van de milonguero’s die de milonguerostijl herintroduceerde. Hij stond ook bekend om zijn voorliefde voor de wals, zie deze documentaire. De prachtige muziek die speelt is van het orkest van Juan D’Arienzo, de zanger met de bronzen stem is Hector Mauré.
Zeg me, mijn lief, of je nog steeds van mij houdt, of de afwezigheid jouw liefde niet omgebracht heeft.
De tango Dime mi amor bezingt een onzekere liefde. De titel betekent “Vertel me, mijn lief”. De geliefde wordt gevraagd te vertellen of hij/zijn nog steeds liefde voor de ander voelt. Of de afwezigheid en afstand meer kwaad dan goed hebben gedaan. En of de liefde uit het verleden ook nog in het heden leeft. De tekst slaat op iemand die met een voormalig geliefde danst – een bijzondere situatie waarin dergelijke gevoelens wel eens zouden kunnen opspelen.
De tekst van deze tango heeft niet veel om het lijf. Waarschijnlijk heeft dat te maken met het feit dat dit liedje uit een tangofilm komt, de film Yo quiero ser bataclana uit 1941 (“Ik wil een showgirl zijn”). In deze film schittert de komische filmster Niní Marshall, in Argentinië ook bekend onder haar alter ego Catita. Zij speelt een arrogante ster met een groot hart. Zij trekt op met een partner die verliefd is op de schuchtere muzikale leider. Haar ruziënde metgezellen maken deel uit van een musicalgezelschap dat meer tijd doorbrengt in tweederangs hotels dan op het podium, dat reist in gammele treinen en dat altijd hongerig is. Zie de volgende link voor de desbetreffende scene uit de film, met in de orkestbak orkestleider Juan D’Arienzo: https://www.youtube.com/watch?v=iHB56I7BXSU&t=1993
Het nummer Dime, mi amor is vooral bekend in de uitvoering uit mei 1941 van het orkest van Juan D’Arienzo met zanger Hector Mauré. Het jaar ervoor, in 1940 op het carnaval van Montevideo, Uruguay, verloor Juan D’Arienzo al zijn muzikanten, inclusief zanger Alberto Echagüe omdat hij weigerde in te gaan op hun salariswensen. Meteen creëerde D’Arienzo een nieuw orkest met onder meer de zangers Alberto Reynal en Carlos Casares. Eind 1940 wordt Casares vervangen door Héctor Mauré. Met Mauré krijgt het orkest een meer lyrische stijl, niet zo uitgesproken ritmisch. Mauré’s stijl van interpreteren was dramatisch en melodieus tegelijkertijd. Een bijzondere stem, met een gedempt baritonregister, een aangenaam timbre en heldere dictie, een krachtige, melodieuze en goed gevoicede stem, met een Gardeliaans randje. Tussen eind 1940 en 1944 nam hij met D’Arienzo 51 nummers op. Hun laatste opname was op 21 juli 1944, met de wonderschone en zijn meest lyrische tango “Amarras”. Mauré was de zanger die D’Arienzo inspireerde om zich gedurende deze vier jaar aan te passen aan een meer lyrische stijl. Niet geheel toevallig was de lyrische stijl in die bewuste periode het meest in vogue. Bron: http://www.tangobythesea.com/2015/10/dime-mi-amor-tell-me-my-love.html
Volledige vertalingMei 2017. Céline Giordano en Alexis Quezada geven een demonstratie bij Clermont Tango, Frankrijk. Prachtig gedanst, heel milonguero en lekker eigenzinnig. Alexis is Chileen, Céline Française. In deze video lijken ze levensgroot, maar ik heb dit tweetal een keer in het echt ontmoet en ze zijn een kleiner dan ik dacht. Ook voor een Française is Céline niet echt groot, ik kijk zou zo maar over haar heen kijken. De muziek die speelt is van het orkest van Juan D’Arienzo, de stem is van Hector Mauré.
Salon de Tango, Turijn, april 2007. Dit moet wel één van de eerste op Youtube vastgelegde optredens zijn van Pablo Rodriguez en Noelia Hurtado. Ik heb een paar keer moeten kijken, want Noelia is hier nog niet blond. Maar ze zijn het écht. Voor hun doen dansen enigzins ingehouden en in een rustig tempo, maar desalniettemin prachtig. Ze dansen de tango Indiferencia, op de muziek van het orkest van Juan D’Arienzo en de stem van Alberto Echagüe.
Augustus 2018, Milonga Parakultural, Salón Canning. Carlos Estigarribia en Dana Zampieri dansen de tango Humillacion van Biagi en Bahr. Mooi gedanst, met veel variatie in de tempi. Soms energiek, soms snel, dan weer mooi vertraagd. De muziek die klinkt is van het orkest van Juan D’Arienzo, de stem die zingt is van Hector Mauré.
In september van dit jaar werden Carlos en Dana publiekswinnaar van de Mundial de Tango 2022. In 2018 behaalden ze een officiële tweede plaats en in 2016 werd Carlos Estigarribia ook officieel tweede met een andere partner, met Maria Laura Sastria. Met Laura Sastria werd Carlos één jaar eerder hoofdstedelijk kampioen in het Campeonato Metropolitano de Baile de Tango de Buenos Aires 2015 en dat in álle drie de categorieën: tango, wals én milonga. Zie deze link voor een historisch overzicht van de winnaars van de Mundial de Tango, het Campeonato Metropolitano en andere kampioenschappen.
April 2019, Milonga Intimacy in Berlin, Germany, Natalia Ochoa en Ismael Ludman dansen de tango Sentimiento gaucho. Mooi gedanst, ontspannen en muzikaal. Natalia Ochoa komt uit Buenos Aires. Haar vader is tangoleraar Carlos Ochoa, ze begon al op vijfjarige leeftijd tango te dansen. De laatste paar jaar geeft ze les in Italië en treedt ze daar op. Ismael Ludman is Argentijns, tangodanser en docent. Hij heeft veel samengewerkt met Gustavo Naveira en Chicho en geeft les in het bekende Centro Cultural Borges in Buenos Aires. De muziek die klinkt is van het orkest van Juan D’Arienzo, de stem is van Osvaldo Ramos.
Niets troost me, altijd maar verder te moeten gaan, mij zonder haar te weten. Mijn stappen gaan vooruit en achteruit mijn hart.
Walsjes klinken altijd vrolijk, met name om te dansen. Maar zo vrolijk als de muziek van deze Palomita blanca klinkt, zo treurig is de tekst die overstroomt van liefdesverdriet. De tekstdichter is verlaten, niets troost hem, de liefde is over en de geliefde ver weg. Stiekem droomt hij van haar, denkt haar naast zich, luistert naar haar. Hij denkt aan de laatste ontmoeting, aan de steeds kleiner wordende zakdoek waarmee ze ten afscheid wuifde. Het refrein voert de palomita blanco uit de titel op, een kleine witte duif die boodschapper is van zijn liefdesverlangen. In de lucht ziet hij de duif voor haar een boodschap schrijven: “hij vergeet je nooit, hij denkt alleen aan jou”.
De componist van dit nummer was de bandoneonist Anselmo Alfredo Aieta, die vooral actief was in de periode 1910-1925, die van de Guardia Vieja. Als componist was de niet-academisch geschoolde Aieta (1896-1964) zeer productief met meer dan honderdzestig nummers, maar hij was ook succesvol als orkestleider. Van 1919 tot 1923 speelde hij in het orkest van Francisco Canaro, maar hij begon tezelfdertijd ook een eigen orkest dat in verschillende bezettingen soms op drie of vier plaatsen tegelijkertijd speelde. In zijn orkest speelden onder andere Juan D’Arienzo (viool), Angel D’Agostino (piano), Gabriel Clausi (bandoneon) en Carlos Dante (zang). In veel van zijn composities, en ook in deze Palomita blanca uit 1929, werkte Aieta samen met de toen jonge tekstdichter Francisco García Jiménez (1899-1983). Bron: https://www.todotango.com/english/artists/biography/1017/Anselmo-Aieta/
Volledige vertalingDit nummer wordt hieronder vertoond in achtereenvolgens muziek, tekst en dans.
| Muziek | Juan D’Arienzo |
| Tekst | Manuel Romero |
| Jaar | 1939 |
| Tango.info | https://tango.info/Z0000003553 |
| El Recodo | https://www.el-recodo.com/music?S=El+vino+triste |
| Todotango | https://www.todotango.com/musica/tema/589/El-vino-triste/ |
Scene uit de film Yo quiero ser bataclana (“Ik wil showgirl worden”) uit 1941, met een bijrolletje voor Juan D’Arienzo en zijn orkest. De hoofdrol is voor Nini Marshall (1903-1996), een succesvolle Argentijnse komische actrice en scenarioschrijver. Verspreid over veertig jaar heeft zij een veertigtal films gemaakt, waaronder deze van regisseur Manuel Romero, eveneens de tekstschrijver van het uitgevoerde lied, de tango El vino triste. In de film speelt Nini Marshall een van haar vele typetjes, Catalina Pizzafrola Langanuzzo oftewel Catita, die ingrijpt wanneer de producent over één van de showgirls beweert dat zij een vriendin van de regisseur is. In deze scene speelt D’Arienzo onder protest het nummer waar zij om vraagt, El vino triste. Behalve de zang is ook de jurk van Catita onmogelijk komisch.
Tot tweemaal toe is Nini Marshall door het militaire regime uit Argentinië verbannen. In de periode 1943-1945 werd ze door de fascistische dictator-generaal Pedro Ramirez naar Mexico in de ban gedaan, vanwege haar “deformatie van de taal”. Tussen 1949 en 1955 (het jaar van de val van Perón) week ze nogmaals uit naar Mexico, omdat het regime van Juan Perón haar niet welgezind was, mede wellicht omdat ze niet gesteld was op de avances van Juan Duarte, privé-secretaris van Perón en broer van Eva Duarte, de latere Eva Perón. Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Nin%C3%AD_Marshall
Sinds je wegging ben ik altijd dronken, altijd maar dronken ben ik… uit verdriet…
Het doel van de alcohol, van de sterke drank is vaak vergetelheid. Zo ook hier, in de tango El vino triste. De tekstzanger is dusdanig zwaar van slag dat kan niet meer tegen sterke drank kan. Hij is geen echte vent meer, de alcohol maakt hem sentimenteel en huilerig. Desondanks is hij permanent dronken. Praten wil hij niet, hij wil zich alleen maar afzonderen met de fles. Hij excuseert zich voor zijn vrienden, dat hij zijn gevoelens niet kan beheersen. De oorzaak hiervan is uiteraard liefdesverdriet. Details worden niet gegeven, maar hij, de zanger, blijft achter met een bloedende wond in zijn hart, de rest van zijn leven zal hij dit kruis moeten blijven dragen, aldus de tekst.
Volledige vertalingPlanetango is een jaarlijks terugkerend tangofestival in Moskou. De eerstvolgende editie staat gepland voor februari 2022, ijs, weder en corona dienende. Hier zijn we bij de 2008-editie, waar Pablo Rodriguez en Noelia Hurtado de tango El vino triste van Juan D’Arienzo dansen. Bijzonder is het contrast tussen de (ogenschijnlijk) grote bewegingen van Pablo en hoe mooi Noelia in haar as blijft. Mooi ook is de vertraging halverwege. De muziek die speelt is ook van het orkest van D’Arienzo, de zang is van de onvolprezen Alberto Echaguë.
Mei 2019, Milaan. We zijn in de milonga Cristal, gehuisvest in de zalen van Spirit de Milan. Het Solo Tango Orchestra speelt met gelegenheidszanger Walter “El Chino” Laborde de tango “Mi dolor”. Solo Tango Orchestra is een Russisch kwartet dat over de wereld trekt en op festivals speelt. Chino Laborde (1972) komt uit Argentinië. Zijn bijnaam “El Chino” dankt hij aan zijn licht-Chinese trekken. Hij is vaste zanger van het Orquesta Fernández Fierro. Daarnaast zingt hij ook bij het Sans Souci Orchestra en heeft hij een CD gemaakt met gitarist Diego Kvitko. El Chino ook acteur, vooral in tango-gerelateerde films en hij zingt als hobby in een rockband. Bron: https://www.todotango.com/english/artists/biography/1220/Walter-Laborde/
De inspiratie voor het hier dynamisch gespeelde Mi Dolor is de uitvoering van het orkest van Juan D’Arienzo uit 1972. Het origineel is van het orkest van Carlos Marcucci uit 1930 (met Roberto Diaz). In tangosalons is de instrumentale versie van Alfredo De Angelis uit 1957 het meest bekend. Het bijzondere van de versie van D’Arienzo uit 1972 is dat die zo dansbaar is, terwijl die opgenomen is in een tijd dat er allang niet meer gedanst werd; in 1972 was de tango als sociaal dansfenomeen in Argentinië al zo’n vijftien jaar overleden. Juan D’Arienzo was een echte diehard: tot één jaar voor zijn dood in 1976 ging hij door met opnemen. Grofweg de helft van zijn bijna zesduizend opnamen stamt uit de (dans)periode 1935-1955, de andere helft is uit de non-dansperiode daarná.
Opnieuw lijd ik omdat ik geliefd ben en vandaag, net als toen, ben ik een slaaf van jouw liefde.
Prachtige tango uit 1926: Mi dolor. De muzikale tekst kent stevige ritmische coupletten en een melodieus refrein met heerlijke uithalen. De tekstdichter lijdt aan een verliefdheid die hij achter zich probeert te laten. In verre landen gaat hij op zoek naar vergetelheid en dat lukt zowaar, mede dankzij nieuwe liefjes. Totdat hij opnieuw de geliefde tegenkomt en als een blok voor haar valt. Opnieuw is hij, net als toen, een slaaf van haar hart: “un esclavo de tu corazón“.
De tekst van deze tango werd in 1943 door tekstschrijver Manuel Meaños herschreven, vanwege de door het militaire regime opgelegde censuur. Lunfardo (het slang van Buenos Aires) was verboden, evenals elke verwijzing naar dronkenschap of uitdrukkingen die immoreel of negatief voor de taal of het land konden worden beschouwd. Een aantal liedregels werd aangepast en één “immoreel” couplet viel zelfs helemaal weg. De gecensureerde tekst komt voor in Domingo Federico’s uitvoering uit 1947 (met Oscar Larocca). Bron: https://es.wikipedia.org/wiki/Mi_dolor
Volledige vertalingSpetterende, wervelende show, deze uitvoering van de tango Mi Dolor door Jimena Hoeffner en Fernanco Carrasco in Club Atlético Huracán, Parque Patricios, Buenos Aires. Grappig contrast in de aankleding: de witte tafelkleedjes en de smetteloos geklede dansers versus het publiek op de banken en de sportvloer. Zou het ook een beetje naar sporthal/oud zweet ruiken? Jimena Hoeffner en Fernanco Carrasco zijn niet de geringsten: in 2013 waren ze drievoudig hoofdstedelijke kampioen, in tango, wals én milonga. Hier is het een jaar later, mei 2014. De muziek die speelt is van het orkest van Juan D’Arienzo, de stem is van Osvaldo Ramos.
De onvolprezen Noelia Hurtado en Carlitos Espinoza dansen hun interpretatie van Ríe, payaso (“Lach, paljas”). Prachtig in de muziek, met een geniale afwisseling tussen snelle frasen en momenten van rust. De gelegenheid is het 1e Tangofestival van Lyon in 2007. De muziek is van het orkest van Juan D’Arienzo, de stem van Carlos Casares.